Credit: Dr Ananda Hota, GMRT, CFHT, MeerKAT
Sterrenkundigen hebben samen met enthousiaste amateurs een sterrenstelsel ontdekt, dat in z’n kern een superzwaar zwart gat heeft, dat een energierijke straalstroom of jet spuwt naar een naburig sterrenstelsel. Het stelsel in kwestie heet RAD12 en het is op 1 miljard lictjaar afstand van de aarde gelegen. Dat RAD12 een uniek sterrenstelsel is weten we al sinds 2013, toen het optisch werd waargenomen met de Sloan Digitised Sky Survey (SDSS) en in het radiogebied met de Very Large Array (FIRST survey). Maar het is pas recent sinds de waarnemingen gedaan met de Giant Meterwave Radio Telescope (GMRT) in India dat we weten wat er bij RAD12 aan de hand is: vanuit de omgeving van het superzware zwarte gat in RAD12 gaat er een energierijke straalstroom naar RAD12-B, een naburig sterrenstelsel. Vanuit de kern van RAD12 gaat er een dunne straal van jong heet plasma met bijna de lichtsnelheid in de richting van RAD-12B. Verderop is er een oudere en lichtzwakkere wolk van plasma – beiden vormen een straalstroom die de vorm van een paddestoel heeft, hierboven op de foto in paars goed te zien. De lengte van de gehele straalstroom is 440.000 lichtjaar, groter dan het stelsel RAD12 zelf.
Meestal spuwen er vanuit superzware zwarte gaten twee straalstromen in tegenovergestelde richtingen, maar bij RAD12 lijkt er maar eentje te zijn. Waarom dat zo is dat is niet bekend. Sterrenkundigen onderscheiden twee soorten sterrenstelsels: spiraalstelsels, met spiraalarmen vol met koud gas, waar zich nieuwe sterren kunnen vormen, en elliptische stelsels zonder gas, die weinig tot geen stervorming kennen. Mogelijk dat stelsels overgaan van een blauwgekleurd spiraalstelsel naar een meer roodachtig elliptisch stelsel als ze door processen zoals nu gaande bij RAD12-B bestookt worden met een hete straalstroom en het koude gas uit het stelsel wordt weggedreven. Aan het onderzoek aan RAD12 is ook meegewerkt door amateurs, die meededen aan het RAD@home Citizen Science project.
Meer informatie is te vinden in Ananda Hota et al, RAD@home citizen science discovery of an active galactic nucleus spewing a large unipolar radio bubble on to its merging companion galaxy, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters (2022).
Bron: RAS.
Speak Your Mind