Deinococcus radiodurans (a.k.a. “Conan de Bacterie”). Credit: Michael J. Daly/USU
Onderzoek door een team wetenschappers onder leiding van Michael Daly (patholoog bij de Uniformed Services University in Maryland, VS) heeft laten zien dat de zogeheten extremofiele organismen (kortweg extremofielen) in staat zijn om honderden miljoenen jaren lang in een soort van slapende toestand te leven in de Marsbodem, waar ze beschermd zijn tegen schadelijke straling uit de ruimte. Extremofielen zijn organismen die in extreme omstandigheden kunnen leven. Eén voorbeeld daarvan is de Deinococcus radiodurans, bijgenaamd ‘Conan de bacterie’, een polyextremofiel, die verschillende extreme omgevingen kan overleven en die 1 á 2 μm groot is. Laboratoriumproeven laten zien dat als zo’n bacterie in gedroogde, bevroren en slapende toestand tien meter onder de grond in de Marsbodem zou zitten het wel 280 miljoen jaar (!) kan uithouden. Bij de proeven door Daly’s team werden verschillende soorten extremofielen blootgesteld aan extreme omstandigheden, zoals bestraling door UV-, röntgen- en gammastraling en temperaturen tot -63°C. Door vervolgens de hoeveelheid manganese antioxidanten in de cellen van de bacterieën te meten kon men te weten komen hoe bestand ze waren tegen de straling en kou. Conan de bacterie kwam als sterkste uit de bus, deze bacterie kan 28.000 keer de hoeveelheid straling aan die een mens nog net kan overleven. Zou deze bacterie niet tien meter onder de grond zitten, maar 10 cm, dan zou z’n verwachte overlevingsduur op Mars verkort worden tot 1,5 miljoen jaar. Op het oppervlak zelf zou Conan het maar enkele uren volhouden, met name door de hoeveelheid UV-straling van de zon.
Petrischaaltje vol met ‘Conans’. Credit: Michael J. Daly/USU
De tijd dat er water op het oppervlak van Mars stroomde en er in dat water mogelijk bacterieel leven voorkwam was veel langer dan 280 miljoen jaar geleden, dus uit die periode (2 á 2,5 miljard jaar terug) kunnen extremofielen niet hebben overleefd. Maar Daly en z’n team denken dat er tijdelijk en plaatselijk natte omstandigheden kunnen zijn geweest op Mars, bijvoorbeeld als na inslagen van meteorieten ijs in de bodem ontdooide en de omstandigheden voor bacterieel leven een tijd gunstig waren. Bacterieën uit de natte oerperiode van Mars zouden dan weer geactiveerd kunnen worden. Toekomstige Marsmissies zoals met de Europese Rosalind Franklin rover, die diep in de bodem wil gaan graven, moeten dan ook rekening houden met de mogelijkheid om slapende oeroude bacterieën tegen te komen.
De onderzoekers komen ook met een waarschuwing: eventueel leven op Mars moet niet verontreinigd worden met aardse bacterieën, meegenomen door onbemande en bemande Marsmissies, zoals ook volgt uit het Ruimteverdrag van 1967. Ruimtevaartuigen die naar Mars gaan worden weliswaar gesteriliseerd, maar dat blijkt nog onvoldoende te zijn om ze volledig te ‘ontdoen van aardse verontreinigingen’. Meer informatie is te vinden in Effects of desiccation and freezing on microbial ionizing radiation survivability: Considerations for Mars sample-return, Astrobiology (2022). Bron: Phys.org.
