28 maart 2024

Hoppa, Hubble fotografeert in één keer één supernova op drie verschillende momenten

Credit: NASA, ESA, STScI, Wenlei Chen (UMN), Patrick Kelly (UMN), Hubble Frontier Fields

Een foto van een supernova maken is al een hele beleving, maar één foto maken en dan één en dezelfde supernova vastleggen op drie verschillende momenten in z’n ontwikkeling is een heel knappe prestatie. De Hubble ruimtetelescoop heeft het geflikt! In het kader van het waarneemprogramma GO-11591 van de sterrenkundige J.-P. Kneib nam Hubble Abell 370 waar, een zware cluster van sterrenstelsels, gelegen op 5 miljard lichtjaar afstand. Door de zwaartekracht van z’n massa buigt Abell 370 de ruimte om zich heen en dat zorgt er voor dat licht van achter het cluster gelegen sterrenstelsels (gezien vanaf de aarde) afbuigt én wordt versterkt, hetgeen zichtbaar wordt als zwaartekrachtlenzen. En laat er nou precies toen Hubble december 2010 een foto nam van Abell 370 een supernova exploderen in een sterrenstelsel precies achter Abell 370 gelegen, een stelsel dat op 11 miljard lichtjaar afstand staat, ruim twee keer de afstand van Abell 370. Het moet een rode superreus zijn geweest, die ruim 500 keer groter was dan de zon en die explodeerde. En nou komt het: het licht van de supernova passeerde onderweg naar de aarde het cluster Abell 370. Aangezien de massa van dat cluster niet gelijk verdeeld is kan het licht van die ene supernova verschillende wegen bewandelen om het cluster heen en dat licht kan de aarde dan vervolgens op verschillende momenten bereiken. Toen Hubble december 2010 een foto maakte was het beeld van de supernova bij Abell 370 drie keer te zien, telkens op een verschillend moment in de stadia van de exploderende ster, eentje op dag 0 (=6 uur na het begin van de explosie), eentje op dag 2 en tenslotte eentje op dag 8. Hieronder nog even schematisch weergegeven hoe dat allemaal kan.

Credit: NASA, ESA, A. Pagan (STScI)

Op dag 0 en 2 zien we de supernova blauwgekleurd, een teken dat ‘ie gloeiendheet was, daarna verandert z’n kleur in rood, een teken dat hij is afgekoeld. Het is voor het eerst dat ze de ontwikkeling van een supernova zien in het vroege heelal, toen het heelal minder dan een vijfde van z’n huidige leeftijd (13,8 miljard jaar) had. Met Webb willen ze supernovae gaan bekijken die nóg verder weg staan.

Hier het vakartikel over de waarnemingen gedaan met Hubble aan de supernova in Abell 370, verschenen in Nature. Bron: ESA/Hubble.

Share

Speak Your Mind

*