29 maart 2024

Lucky imaging Jupiter 25 oktober 2022

Jupiter, 25 oktober 2022 om 23.55 uur MEZT

Zoals zolangzamerhand gevoegelijk wel bekend zal wezen ben ik bepaaldelijk niet ongevoelig voor de aantrekkingskracht van alles wat maar een beetje naar “vintage” ruikt……..huis, bedrijf, auto en natuurlijk ook astrospeelgoed……noem maar op. Ik heb  onlangs mijn, ook al niet echt meer zo piep zijnde, van binnen schandalig vervuilde Canon 1000D naar de “DSLR-wasserette” MOETEN brengen, maar ik heb het toen ook niet kunnen nalaten om tevens mijn nog veel oudere “oerplaneten-camera”, een inmiddels ech wel stokoude maar nog prima werkende,  Philips To U Pro, toch ook maar even “door het sop te laten halen”!!

Deze rechthoekige zilverkleurige Philips To U pro is de opvolger van het beroemde/illustere  zogenaamde “Eitje”, het wel erg weinig techie vormgegeven witte ei-vormige webcammetje waarmee eigenlijk de grote digitale revolutie in de amateur planeetfotografie definitief voet aan de grond wist te zetten. Voor de komst van het “Eitje” was de natte (middels het gebruik een filmpje) fotografie nog de onaangetaste koning in planeetfotoland…..maarre…..wel een koning die altijd wel erg afstandelijk en moeilijk “in de omgang” was. De planeten in ons zonnestelsel zijn zeker heel gemakkelijk te zien, zowel met het blote oog zo aan de hemel als visueel achter een oculair door een telescoop……en datzelfde ging ook op toen we in die (niet zo) goeie ouwe tijd de planeten probeerde te fotograferen met een “natte” camera……

Er was altijd wel “iets van een bolleke/schijfje zichtbaar” op het nog nadruipende afdrukje tijdens zo’n fijn ouderwetschen DO KA-sessie…….MAAR…….het zien van danwel (nat) fotografisch vastleggen van iets/details….OP…dat planeetbolleke/schijfje, dat was vroegah  toch altijd wel een beetje weggelegd voor de…eh…visuele dan wel fotografische planeetwaarneem-elite der lage landen.

Oh ja…enne…nog effe voor de jeugdigen onder ons, die afkorting “DO KA” staat voor “Donkere Kamer” en dat heeft dan weer helemaal niets met een plek voor eventuele allerhande kinky plezant-ranzige dark room spelletjes te maken, maar dat was vroegah de plek waarbij je in het stikdonker danwel bij zacht rood licht je filmpjes kon ontwikkelen en afdrukken. Het is maar even dat we dat weer weten!!!

Toen ik me langgeleden een beetje serieus voor echie begon bezig te houden met het planeetwaarneemgebeuren viel het me zeker op dat in “de bladen” zoals o.a. Zenit het altijd wel dezelfde (grote)  jongens waren die de show stalen met die prachtige rete-detailrijke planeettekeningen c.q. (natte) planeetfoto’s, terwijl ik, ondanks al mijn verwoede inspanningen, toch eigenlijk echt geen ene reet van al die prachtige planeetdetails wist te ontwaren….en dan heb ik het nog niet eens over het nog heel veel meer frustrerende fotografische aspect van het toenmalige planeetwaarneemgebeuren.

Wordt nog steeds “enigszins geagiteerd” (lees: pislink!!) als ik terugdenk aan al die vele meters film die ik in de vuilnisbak heb moeten donderen met als mijn uiteindelijke enige “troffee” uit heel die onzalige natte periode….één schamel miezerig kl….piep…en kiekje met daarop een vaag planeetschijfje met als je heel goed kijkt iets van twee vage wolkenbandjes…….en dat alles moest dan Jupiter voorstellen…aarrrggghhhh.

De kreet die ik toendertijd voor die dubieuze sport van het zowel visueel als fotografisch planeetwaarnemen bezigde was “soepballen gluren” en dat was nog mijn meest milde benaming!! Nee…lieve dames, beste heren…voor mij was de keuze om me vooral toch visueel en later ook nog nat fotografisch uitsluitend en alleen maar met deep sky waarnemen bezig te gaan houden een hele makkelijke, hoor!!!

Oh ja….en dat enige ranzige natte Jupiterkiekje, dat koester ik als een ware goudschat om mij er steeds maar weer op te wijzen hoe goed ik het NU heb in het digitale tijdperk, zelfs al kunnen ook sommige digitale eindresultaten welleens niet helemaal naar wens zijn!!

En toen kwam dus dat “eitje”…..enne…..het “eitje” was een webcammetje van Philips, totaal NIET bedoeld voor planeetfotografie maar uitsluitend bedoeld om je eigen boevenkop, danwel zonodig andere lichaamdelen…hihi,  op het laptop/computerschermpje te toveren van de persoon aan “de andere kant van het digitale draadje”……TOTDAT…….een één of andere, ongetwijfeld door die ranzige natte fotografie-business zwaar aan de pillen geraakte, astro-goochemerd het lumineuze idee kreeg om zijn/haar laptop middels dat webcammetje, waarvan je heel makkelijk het lensje kon afschroeven, vervolgens te voorzien van een kek “verlooppiefje” (een zogenaamde Mogg-adapter…bedacht een zekere…eh… meneer….Mogg)  en deze lensloze contraptie aan zijn/haar telescoop te verbinden met alle verbluffende resultaten van dien.

Het “business end” van de 15cm F8 Apo-killer Newton met 3x barlow plus To U Pro webcam

Alleen al het kale life view beeld van dat “Eitje”…….. (maar dat nedrige Eitje was wel voorzien van een heuse echte volwassen, zij het piepkleine, CCD-chip!!)….. op het computerscherm was al een groter genot om naar te kijken dan die vele uren radeloos door een oculair turen,  danwel het moeten afspeuren van vele meters dure film naar dat enige planeetschijfje waar mogelijkerwijze net iets meer opstond dan een frustrerend kaal nietszeggend planeetschijfje!!

Vervolgens kwam men er al heel snel achter dat je, door dat “Eitje” geproduceerde digitale plaatje, nog een flink stuk verder kon opleuken (lees: vergroten) door een 2x/3x/4xof zelfs 5x Barlowlens tussen de telescoop en het “eitje”te plaatsen voor de perfecte afstemming tussen het maximale scheidend vermogen van de telescoop en de pixelgrootte van de ToU pro CCD-chip (5,6 micrometer)

links de oerplanetcam “het Eitje” en rechts z’n opvolger de ToU pro

Het laatste puzzelstukje voor het bereiken van “het planeetfotografie-paradijs” kwam uit de IT hoek, alwaar al heel snel uitnemend verfijnde (free ware…ook dat nog!!) Stack-software (Registax…Autostackert) vandaan begon te komen om die kekke life view filmpjes…………… (eigenlijk niets meer dan gewoon een continue stroom van een heleboel snel achter elkaar genomen heel kort belichte  opnames)………. te verwerken tot één machtig prachtige planeet-opname.

Deze techniek, van heel veel snel achter elkaar genomen heel kort belichte opnames en die dan vervolgens door deze eerst te filteren op kwaliteit en dan te stacken tot één finale “glamour-opname”, noemen we LUCKY IMAGING.

HET GROTE PROBLEEM bij het fotograferen van details op die kleine planeetschijfjes is namelijk de onrust in die pak hem beet laatste 100 kilometer atmosfeer waardoor het maagdelijke planeetlicht zich haar een weg naar onze fotonenhongerige CCD moet worstelen.  Dit miezerig-dunne, maar voor ons menselijke levensgenot niet geheel onbelangrijke, immer turbulente, laagje lucht is DE grote gemene verzieker van strakke planeetfoto’s!

MAAR…. hoewel deze luchtlaag,……afhankelijk van de waarneemplek, de weers en atmosferische omstandigheden,  zoals  o.a. het al dan niet boven je telescoop bevinden van een sterke straalstroom (jet stream), …………..eigenlijk permanent in verstorende detailkwaliteit verpestende beweging is, zijn er toch ALTIJD wel even hele korte momentjes dat die atmosfeer tussen jouw telescoop/CCD-combinatie en de te fotograferen planeet ECHT BIJNA HELEMAAL STIL STAAT en met de lucky imaging kan je het voor mekaar krijgen om zo nu en dan wel zo’n PERFECT FRAMEPJE te scoren,  waarbij het maximale scheidend vermogen van jouw telescoop WEL gehaald wordt!!

De kunst is nu om zoveel mogelijk van die perfecte framepjes te scoren en vervolgens van al die perfecte framepjes weer uit te filteren op “hun gradatie van perfectheid” en dan die uitgefilterde strakke framepjes weer te stacken om de gewenste hoge signaal/ruisverhouding te krijgen.

De hoeveelheid van die “achter mekaar framepjes” aangeduid met de kreet “AVI-filmpje of AVI-file” die je kunt scoren hangt af van de maximale snelheid van “framepjes schieten” van je webcam waarbij de kwaliteit niet gecompromiteerd raakt. Deze snelheid is bij mijn  vintage To U pro “super-Eitje”  maximaal 20 frames per seconde, ter vergelijking….een moderne state of the art echte planetcam doet al  makkelijk 60 frames per seconde.

Wat ook een “dingetje” is….no ja, zeg maar “DING” dat is het..eh…data-opnemend-vermogen van je laptop/computer. Ook hier scoort mijn vintage set up niet echt geweldig meer t.o.v. het moderne computerspeelgoed omdat dit nog een heuse, uit 1999 daterende op buinkoolgestookte. windows 98 lap top is!

MAAR uiteraard wel een HP lap top…..een door pure snobisme gedreven keuze die haar oorsprong heeft in de tijd van de opkomst van de programeerbare rekenmachines, weet U nog, Oudje??? In ons toen nog piepjeugdige astroklupje hadden we drie zogenaamde “fanbase-kampen”…te weten de flamboyante yihaa- cowboys van Texas Instruments, de hyper-nerdy RPN-snobjes van Hewlett-Packard en…eh…de boerenpummel –minkunkels (Geintje…sorry..hihi!!) van Casio. Uw nedrig scribent was (en is nog steeds) zo’n HP-snob. Kan er niets aan doen maar ik vind die RPN (reverse polish notation) manier van sommetjes maken op een HP zonder die duffe “=-knop”……..5 ENTER 7 +……i.p.v. die “achterlijke” (geintje!!) methode van 5 + 7 = 12….nog steeds erg makkelijk en natuurlijk aanvoelen…maar  goed, dit terzijde.

Het vervelende, waar ik dus tot op heden nog steeds geen oplossing voor heb kunnen vinden, is dat die To U pro alleen maar op mijn slome windows 98 lap top wenst te lopen. Zowel mijn prive windows 7 (waar ik dit epistel “as we speak” op zit te schrijven) als mijn zakelijke windows 10 lap top verdommen het om de To U pro te willen “herkennen”. De drivers voor de windows 98 lap top doen het simpelweg niet op die andere machines en windows7 danwel windhoos10 vriendelijke drivers voor de To U pro heb ik in elk geval nog nergens kunnen vinden op het internet. Mocht iemand hier toevallig nuttige werkbare tips c.q. suggestie’s voor hebben, ik hou me van harte aanbevolen!!!

Dit allemaal zo gezegd ende geklaagd hebbende, die ouwe windows 98 laptop doet het prima, hoor…..ondanks het feit dat ie niet zo snel is en niet van megagrote AVI-files wenst te slikken, net zoals ik nog steeds prima kan leven met de beperkingen van die ouwe webcam….want…….natuurlijk kan ik  nu rap ende gezwind naar mijn telescoopwinkel rennen om mij de trakteren op het nieuwste van het nieuwste op planetcam gebied….maarre….omdat ik planeetfotografie, …….met dank aan dat “soepballentrauma” uit dat oude, natte  deprogrijze verleden”..(hihi),………. nog steeds zie als slechts een zijlijn-astrofotografie-aktiviteit, vind ik het simpelweg het pecunia offer nog steeds niet waard.

Eigenlijk zijn het niet eens zozeer de afmetingen van je telescoop en de aard van je opname-apparatuur die de belangrijkste factoren zijn als het gaat om het maken van het ideale plaatje, maar helaas vooral de toestand van de hoge atmosfeer (een harde Jetstream….aktieve lage drukgebieden en zo) maar ook heel vaak de toestand van de lage lokale atmosfeer waaronder je staat de lucky imagingen. Met dat laatste bedoel ik dus de direkte omgeving van jouw waarneemplek. Als bijvoorbeeld je beeldlijn telescoop – Jupiter direkt over de warme CV-uitlaat van de buren loopt is dat natuurlijk vragen om een klotenplaatje. Dan toch maar effe een uurtje later een poging gewaagd. Zo’n beslissing kan soms echt een wereld van verschil maken tussen een wereldkiekje of een bak 13-opname!!!!!!

In mijn specifieke lokale geval heb ik pech dat ik een relatief smal stukkie zuidelijke hemel heb tussen het monumentale zakenpand van de buren links en aan de andere kant de (prachtige!!!) Grote kerk van Dordrecht. Het voordeel, zo heb ik gemerkt, is dat ’s avonds de kachel in het verlaten zakenpand lekker laag staat en dat er in de Grote Kerk eigenlijk helemaal niet veel en vaak gestookt wordt….ofwel…..wat die lokale luchtnrust factor heb ik het vanuit mijn centraal stadse waarneemplek eigenlijk best wel goed genoeg!

Het enige echte nadeel van die voor de deur op de stoep waarneemplek is…..en hoe kan het ook anders met zo’n opvallend “kanon” zo op straat……..aandacht van het langslopende publiek als je net heel ingespannen bezig bent met de meest moeilijkste bezigheid van alles…..nauwkeurig scherpstellen. Ik doe dit namelijk nog met de hand aan de telescoop terwijl een gemotoriseerde scherpstelinrichting wat dat betreft eigenlijk de enig echte goede methode is…..maarre  zo’n ” elektro-kreng” mot ik ech nie op mijn simpele maagdelijke Newton, basta!!!

En dus……EQ6 plus zware 12 volt auto-accu buiten gezet……20cmF6 Newton erop…..3xVixen barlow (effectieve brandpuntsafstand 3.60 meter=F18) plus webcam erin gepropt….tafeltje met daarop de windows 98 laptop aangesloten op stopcontact met een  verlengsnoer omdat de batterij alweer vele jaren geleden redelijk overleden is…..enne….aan het werk!

Het grove opzoeken doe ik natuurlijk met een lage vergroting oculair maar omdat het beeldveld geproduceerd door het piepkleine To U pro chippie bepaaldelijk NIET royaal is, moet ik, om het Jupiterbeeldje via de 3xbarlowlens op de chip te krijgen,  ECHT gebruik maken van mijn oude kruisdraadoculair om Jupiter precies in het MIDDEN van het BEELDVELD te krijgen…..enne……Jupiter (en andere planeten) MOETEN echt precies in het kruisdraad volgvierkant staan wil ik ze meteen ergens zichtbaar zien op het webcam beeldvenster (slechts 320 x 240 pixels groot….nou ja….klein!!) op mijn laptop beeldscherm.

Dat omschakelen van visueel lokaliseren met het kruisdraadoculair naar het uiteindelijk scherp op je laptopscherm te zien krijgen van zo’n klein miezerig planeetbolleke via die 3xbarlow-webcamcombinatie vind ik altijd de moeilijkste fase van dat hele webcamproces.  Dit omdat het scherpstelpunt van dat kruisdraadoculair behoorlijk ver verwijderd zit van het scherpstelpunt van de 3xbarlow-webcam-combi…..en natuurlijk gaat het switchen van kruisdraad naar barlow-webcam altijd gepaard met ongewenste trillingen en aanrakingen en dat laatste is echt zwaar kloten voor het precies in het midden op de webcam-chip houden van het Jupiterbeeldje danwel uberhaupt op het piepkleine webcamchippie weten te houden van het Jupiterschijfje.   Uiteraard is dit proces natuurlijk iets makkelijker met een lichte telescoop op een zware EQ6 dan wanneer je dit doet met een zware telescoop op een lichte wiebelige EQ3 montering.

Het bovenstaande Jupiterplaatje heb ik gemaakt met de 20cmF6 Newton op de EQ6….ofwel…een uitstekend stabiele set up!! Na het lokaliseren van het Jupiterschijfje volgt de ook niet echt gemakkelijke fase van het scherpstellen. Zoals eerder gezegd ben ik dus niet zo’n fan van een moto-focus focuseerinrichting, niet omdat ze zo slecht zijn (integendeel zelfs) maar omdat ik gewoon niet teveel potentieel stressgevende elektro-gadgets wil gebruiken. Bovendien is er een afdoende mechanische oplossing om heel precies te kunnen focuseren en wel in de vorm van een focuseerinrichting met twee focuseer-overbrengingen…..een grove en een hele fijne. Met die laatste kan je, ondanks het feit dat je je telescoop aanraakt, heel subtiel en precies genoeg scherpstellen.

De Philips To U pro heeft z’n eigen programmatuur die welliswaar niet specifiek voor astronomische doeleinden bedoeld is, maar desondanks is de webcam hiermee prima af te regelen op het “Soepballen-gebeuren”! Dit afregelen voor de opname is vooral een kwestie van het juiste evenwicht vinden tussen de kortst mogelijke belichtingstijd en de laagst mogelijkste Gain…….maar hoewel beide dus wenselijk zijn, is vooral een zo laag mogelijke Gain toch het belangrijkst omdat een zo laag mogelijke gain het minste ruis geeft!  Wat dat laatste betreft is er bij een te lage “gain” (een te donker beeld)  wel weer het gevaar van het ontstaan van irritante ringvormige “artefacten” op het planeetschijfje. Yep, zelfs bij de edele webcam-sport is het een kwestie van oud hollands polderen geblazen!!!

Een To U pro werkt het best bij een frame-rate van 20 frames per seconde en vooral niet sneller. Omdat je bij het webcammen van Jupiter rekening moet houden met bewegingsonscherpte vanwege de hoge rotatie-snelheid van die planeet is een gemiddelde opnametijd van niet langer dan een paar minuten gewenst. Ik hou voor al mijn maan en planeetopnames eigenlijk gewoon maar een eigen “natte vingerwerk-standaardtijd” aan van twee minuten. 120 secondes maal 20 frames per seconde geeft een AVI-filmpje van in totaal 2400 frames……enne…als alles meewerkt……telescoop, luchtonrust, voorbijdrijvende wolken, ongewenste afleiding gevende voorbijgangers…etc…etc..etc……blijven daar genoeg (bijna) perfecte frames van over voor het uiteindelijke echte stacken.

Dat laatste….dat echte stacken……is de finale fase in het proces naar een (hopelijke) deurposter-opname. Hoewel ik vroegah ALLES deed met het formidabele programma Registax (5) moet ik nu eerlijk bekennen dat ik voor het echte stacken liever eerst Autostakkert ! (2) gebruik en daarna voor het afwerken, het uiteindelijke verscherpen, de grandioze zogenaamde “Wavelet-functie” van Registax. Het stackproces van autostakkert is net effe wat beter en makkelijker dan van Registax….vind ik.

Overigens….deze beide, over heel de astrowereld gebruikte, programma’s komen van Hollandschen bodem….en dus ook in de amateur sterrenkunde wereld, net zoals bij de professionals, is het vette Hollands astro-glorie wat de klok slaat! Dat dit maar even gezegd moge zijn!!!

Na het stacken en waveletten is het een kwestie van nog een beetje “tweaken” met photoshop of met Canon Digital photo professional of met GIMP….enne…”klaar is Klara”!!?? Nah…..bijna….want met het bovenstaande hoofdplaatje van dit epistel ben ik zeker zeer content….maar…ik heb die bewuste avond drie maal 2400 frames geschoten met steeds een tussenpoze van 15 minuten en wel om wat meer kans te maken op een AVI-filmpje geschoten bij toevallig  echt hele goede “seeing” en ook omdat ik de draaing van Jupiter en het voortbewegen van het maantje Io OVER het Jupiter-schijfje wilde vastleggen.

Jupiter en Io in volle vaart!!

Welnu, dit bleek een prima “management-beslissing”, daar de “seeing” ten tijde van het derde filmpje behoorlijk veel beter bleek dan bij die eerste twee filmpjes. Het finale (getoonde) plaatje is dus derhalve afkomstig van het derde filmpje. Van die andere twee filmpjes heb ik ook een finaal plaatje gemaakt en die drie heb ik toen samen verwerkt tot een zogenaamd “GIF’je” om de beweging van Juup zowel als Io zichtbaar te maken.

Afijn….als nevenstaande GIF’je ook daadwerkelijk op de site wenst te bewegen dan is een zoiezo geslaagde missie al helemaal voor z’n rood koperen…enne….op naar het volgende woest roodkleurig  aan de oostelijke avondhemel lonkende webcam doelwit                                                                               ………..MARS!!!………

 

 

 

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Jan, fijn dat het gelukt is met het maken van die korte animatie, waarin we de maan Io voor Jupiter langs zien schuiven. De lezers moeten nog wel op de (voor jou gebruikelijke) postzegel-formaat afbeelding klikken om de animatie daardwerkelijk te kunnen zien, maar dat moet toch geen moeite zijn lijkt mij. 😀

Laat een antwoord achter aan Arie Nouwen Reactie annuleren

*