Site pictogram Astroblogs

Met Webb is de interactie onderzocht tussen een superzwaar zwart gat en z’n omgeving

Credit: University of California, Irvine

Een team van sterrenkundigen heeft met de James Webb Space Telescope (JWST, kortweg Webb) de interactie onderzocht tussen een superzwaar zwart gat en de gebieden waar stervorming plaatsvindt in zijn omgeving. Het gaat om NGC 7469, een balkspiraalstelsel in het sterrenbeeld Pegasus dat ongeveer 226 miljoen lichtjaar van ons vandaan ligt en daarmee relatief dichtbij is. Het heeft een actieve nucleaire kern en is een zogeheten Seyfertstelsel. Met de zeer gevoelige instrumenten van Webb, die in het infrarood kijken, werd het stelsel bestudeerd door het team dat onder leiding stond van Vivian U (Universiteit van Californië, Irvine). We kijken recht ‘van boven’ op het stelsel en dat biedt een goede mogelijkheid de snelheden te meten van gas, stof en sterren in de buurt van het centrale zwarte gat. Zo zagen ze niet alleen de ‘winden’ van het superzware zwarte gat in onze richting waaien, maar ook de zogeheten ‘schokverhitting’ (Engels: ‘shock heating’) van het gas dat door die winden wordt veroorzaakt, heel dicht bij de actieve kern van NGC 7469. Die schokverhitting kan gebeuren als de winden van het zwarte gaten botsen tegen dichte gaswolken in de omgeving en de schokgolf die je dan krijgt kan op haar beurt energie overdragen aan de interstellaire omgeving. Dat kan op twee manieren de stervorming in de buurt beïnvloeden: het kan die stimuleren, doordat de schokgolf zorgt voor compressie van koude moleculaire gaswolken, maar het kan ook zorgen voor lagere stervorming, doordat het die wolken verhit en wegdrukt. Rondom de kern van NGC 7469 kan met telescopen een ring van stervormingsgebieden worden gezien, op de afbeelding bovenaan rechtsboven te zien.

Vivian U met op de achtergrond een foto van NGC 7469. Credit: Steve Zylius / UCI

Webb kon met z’n infraroodinstrumenten (m.n. MIRI in dit geval) door het stof in de kern van NGC 7469 heen kijken en zag o.a. geïoniseerde gaswolken, die een blauwverschuiving hadden, d.w.z. die onze kant uit komen. Aan de andere kant van de kern zijn roodverschoven gaswolken te zien, die juist van ons af gaan. Wat de zaak nog gecompliceerder maakt is dat NGC 7469 ook bezig is om met een ander sterrenstelsel te botsen, waardoor er getijdewerking door de zwaartekracht plaatsvindt.

Meer informatie is te vinden in het artikel van Vivian U et al, GOALS-JWST: Resolving the Circumnuclear Gas Dynamics in NGC 7469 in the Mid-infraredThe Astrophysical Journal Letters (2022).

Bron: Phys.org.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten