Credit: NASA, ESA, CSA, and STScI, J. DePasquale (STScI)
De James Webb Space Telescope (JWST, kortweg Webb) heeft met zijn Near Infrared Camera (NIRCam) een beginnende protoster gefotografeerd. Het gaat om een zeer jonge ster in de kern van L1527, een nevel die de vorm van een zandloper heeft, gelegen in het sterrenbeeld Stier (Taurus) op ongeveer 450 lichtjaar afstand. Met NIRCam kon Webb met ongeëvenaarde blik werpen op L1527 en konden details worden vastgelegd die nooit eerder waren gezien. L1527 is eerder o.a. waargenomen door Spitzer, een ruimtetelescoop die net als Webb in het infraroodgebied van het spectrum keek – zie deze Astroblog uit 2012 en deze uit 2014 daarover. De protoster bevindt zich in de ‘nek’ van de zandloper en hij is ook de bron ervan. De ster is omgeven door een protoplanetaire schijf en die zien we op de foto als een dun donker streepje in het midden van de zandloper, een streepje dat zo groot is als het zonnestelsel. Vanaf de aarde gezien kijken we tegen de zijkant van die schijf aan, een schijf waarin planeten kunnen ontstaan.
Gelabelde versie van de foto van L1527 gemaakt met Webb. Credit: NASA, ESA, CSA, and STScI, J. DePasquale (STScI)
L1527, zoals de protoster zelf ook wordt genoemd, heeft naar twee uiteenlopende kanten jets of straalstromen, heet ‘vurig’ materiaal dat vanuit de rotatiepolen van de ster de ruimte in wordt geblazen en dat verder uitwaaiert, zodat de karakteristieke zandlopervorm ontstaat. L1527 is naar schatting 100.000 jaar oud, dat is in sterrenkundetermen piepjong. Hij wordt beschouwd als een klasse 0 protoster, de jongste klasse die wordt onderscheiden. Sterren als L1527 kennen nog geen fusie van waterstof in hun kern, in deze ‘contractiefase’ wordt zwaartekrachtsenergie omgezet in warmte, die door convectie naar buiten wordt getransporteerd en aan het oppervlak wordt weggestraald. In die fase wordt de ster geleidelijk kleiner en heter en pas later, als ‘ie heet genoeg is voor de waterstoffusie, is er sprake van een echte ster.
Bron: ESA/Webb.
