29 maart 2024

Voor het eerst een ten dode opgeschreven exoplaneet gezien, spiraliserend naar z’n ondergang

Impressie van het systeem van Kepler-1658 en z’n exoplaneet. De geluidsgolven die door de ster heen bewegen zijn gevisualiseerd. Credit: Gabriel Perez Diaz/Instituto de Astrofísica de Canarias.

Sterrenkundigen hebben voor het eerst een exoplaneet waargenomen die ten dode is opgeschreven: Kepler-1658b spiraliseert langzaam maar zeker naar zijn ster toe, Kepler-1658, een ster die drie keer zo groot is als de zon en ongeveer anderhalf keer zo zwaar, ruim 2600 lichtjaar van ons vandaan. Kepler-1658b is een hete Jupiter, ietsje groter dan ‘onze’ Jupiter, maar zes keer zo zwaar. Shreyas Vissapragada (Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian) en z’n collegae hebben de ster en exoplaneet jarenlang bestudeerd, eerst met de Kepler ruimtetelescoop, daarna met de Palomar Observatory’s Hale Telescope in Zuid-Californië en tenslotte met de Transiting Exoplanet Survey Telescope (TESS) in de ruimte. Resultaat van dat onderzoek was dat de baanperiode van Kepler-1658b langzaam maar zeker blijkt af te nemen, het is een baan in verval. Afgelopen 13 jaar blijkt de baan jaarlijks met 131 milliseconde af te nemen – een milliseconde is een duizendste van een seconde. Dat lijkt allemaal niet veel, maar het betekent wel dat de planeet over ongeveer 2,5 miljoen jaar zal worden verzwolgen door de ster.

We hebben het hier eerder gehad over Kepler-1658b: het was de allereerste exoplaneet die met Kepler werd ontdekt (alias KOI 4.01, Kepler Objects of Interest), een ontdekking die op 4 november 2009 bekend werd gemaakt. Doordat er veel onduidelijkheid bestond over de massa en grootte van de moederster van Kepler-1658b werd de ontdekking echter als niet echt beschouwd – een ‘false positive’ zoals dat wordt genoemd. In 2019 werd duidelijk dat Kepler-1658b wel degelijk bestaat! Een groep sterrenkundigen kon toen in de gegevens die met Kepler waren waargenomen informatie vinden over geluidsgolven die door Kepler-1658b heen bewegen en zo kon men ook het bestaan van de planeet verifiëren.

De oorzaak van het spiraliseren van de planeet en daarmee van z’n noodlot is de getijdewerking die de ster uitoefent. De afstand tussen ster en planeet is zeer klein, de afstand bedraagt slechts een achtste van de afstand tussen de zon en Mercurius. Een ‘jaar’ op Kepler-1658b duurt er slechts 3,85 dag, dan heeft ‘ie één omwenteling om de ster gemaakt. De ster zelf is in een fase beland dat hij steeds groter wordt en hij bevindt zich nu in wat de subreuzen-fase wordt genoemd. Ook dat maakt dat de invloed van de ster op de planeet steeds groter wordt. Hier is het vakartikel over het onderzoek aan Kepler-1658b, gisteren gepubliceerd in the Astrophysical Journal Letters. Bron: CfA.

Share

Comments

  1. Het zetduiveltje slaat weer haar slag.
    En in dit geval wel een hele fraaie: een naar binnen spiralende exoplaneet wordt in de eerste regel van dit artikel wel heel voortvarend een exoplaneet genoemd.
    😀 🙂

    Groet, Paul

  2. Aan de andere kant, door diezelfde getijdewerking tussen de aarde en de maan gaat de maan uiteindelijk zelfs de aarde verlaten (als hem de tijd wordt vergund). Zie o.a. de Roche limiet en roche lob die hier een rol spelen. https://nl.wikipedia.org/wiki/Rochelimiet en https://nl.wikipedia.org/wiki/Rochelob

Speak Your Mind

*