Site pictogram Astroblogs

Zeer heftige, maandenlang aanhoudende vulkaanuitbarsting waargenomen op Jupiter’s maan Io

Io, maan van Jupiter, Credits; NASA/JPL-Caltech/SwRI/ASI/INAF/JIRAM)

In de herfst van 2022 is er met data van het Io Input/Output observatorium (IoIO) in Arizona een enorme vulkaanuitbarsting waargenomen op Jupiter’s maan Io. De uitbarsting hield enkele maanden aan. Io, een van de grootste manen van Jupiter, wordt beschouwd als het meest actieve vulkanische hemellichaam van het zonnestelsel. De heftige uitbarsting in de herfst van 2022 werd met behulp van het IoIO ontdekt door Jeff Morgenthaler, wetenschapper van het Planetary Science Institute (PSI). Io’s extreme, explosieve erupties van vulkanisme worden veroorzaakt door de enorme zwaartekrachtinvloed van zijn moederplaneet Jupiter. De zwaartekracht van Jupiter, de meest massieve planeet van het zonnestelsel, plus die van twee van de andere grote Joviaanse manen creëren krachtige getijdenkrachten binnen Io. Hierdoor wordt Io, de binnenste van de vier grote Joviaanse manen, uitgerekt en samengedrukt, wat aanleiding geeft tot gewelddadige vulkanische activiteit. De door het PSI bestuurde IoIO bevindt zich in de buurt van Benson, Arizona, en observeert sinds 2017 vulkanische activiteit op Io. Met behulp van een coronagrafische techniek die het licht dat van Jupiter komt dimt, kan het instrument zwakke gassen in de buurt van de gasreus afbeelden. Hierdoor kon Morgenthaler de opheldering van o.a. natrium in een soort van nevel rond Jupiter waarnemen. Deze ‘wolk’ ontstond tussen juli en september 2022 en trok eind vorige maand weg. Het geïoniseerde zwavel dat Jupiter omringt in een donutachtige structuur – de Io-plasmatorus – werd ook helderder tijdens de herfst van 2022, alhoewel de opheldering minder uitgesproken was dan tijdens eerdere uitbarstingen.

Een coronagraafbeeld van een natriumuitbarsting veroorzaakt door de vulkaanuitbarsting van Io. Credits; Jeff Morgenthaler, PSI/IoIO|

Bovnestaand beeld is gemaakt door PSI/IoIO.  Morgenthaler stelt: “Het zou ons iets kunnen vertellen over de samenstelling van de vulkanische activiteit die de uitbarsting veroorzaakte of het zou ons kunnen vertellen dat de torus efficiënter is in het verwijderen van materiaal wanneer er meer materiaal in wordt gegooid,” zie verder hier deze verklaring. De IoIO-waarnemingen zouden kunnen worden opgevolgd door NASA’s Juno-sonde. Het ruimtevaartuig, dat sinds 2016 in een baan om de gasreus draait, zal in december dit jaar weer dichtbij Io vliegen en Juno’s instrumenten zijn gevoelig voor plasma rond Jupiter. De herkomst van dit plasma is terug te voeren op de vulkanische activiteit van Io, wat betekent dat Juno astronomen kon vertellen of de vulkanische uitbarsting van de herfst van 2022 een andere chemische samenstelling had dan andere uitbarstingen van Io. Morgenthaler stelt verder dat deze observaties ook kunnen worden gereproduceerd door kleinere instituten of amateurastronomen, en hij hoopt dat er nog een IoIO online komt voordat Juno in december naar Jupiter gaat. Deze extra IoIO-kopieën op verschillende wereldwijde locaties zouden astronomen kunnen helpen de Joviaanse maan vanaf de aarde te blijven volgen tijdens hiaten veroorzaakt door ongunstige weersomstandigheden. Lees hier ook meer over de mysterieuze duinvorming op Io. Bronnen; Space.com, PSI, NASA/JPL, UnivAusti, Texas.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten