Eén van de oudste sterren van de Melkweg blijkt een dubbelster te zijn

Artistieke impressie van SMSS1605-1443. Credit: Gabriel Pérez Díaz (IAC).

De ster SMSS1605-1443 in de Melkweg werd in 2018 ontdekt en toen was al duidelijk aan de hand van zijn spectrum dat het één van de oudste sterren in het Melkwegstelsel moet zijn. Dat spectrum laat de chemische samenstelling van een ster zien en hoe minder ‘metalen een ster heeft, dat zijn elementen die zwaarder zijn dan helium’, des te ouder is de ster. SMSS1605-1443 moet een paar honderd miljoen jaar na de oerknal zijn ontstaan. Maar recent is nog meer duidelijk geworden over dit ‘levende fossiel’ en wel dankzij waarnemingen met het ESPRESSO instrument, een spectrograaf verbonden aan de Very Large Telescopes (VLT) van de ESO in Chili. David Aguado (Universiteit van Florence) en z’n team hebben daarmee SMSS1605-1443 verder bestudeerd en daaruit blijkt dat het niet gaat om één ster, maar om een dubbelster. De spectraallijnen laten zien dat de ster iets schommelt en dat wijst op een compagnon. En dat is niet wat men had verwacht.

Tijdlijn wanneer de eerste sterren zoals SMSS1605-1443 ontstonden. Credit: Gabriel Pérez Díaz (IAC).

Men denkt dat een type ster als SMSS1605-1443 is gevormd uit materiaal dat is verwerkt in het binnenste van de allereerste, zeer massieve sterren, en dat het materiaal is uitgeworpen in supernova-explosies tijdens de eerste stadia van de vorming van de Melkweg. Daarom hebben deze sterren een laag ijzergehalte maar een hoog koolstofgehalte, gegenereerd in het binnenste van de eerste massieve sterren. Dankzij de waarnemingen met ESPRESSO aan SMSS1605-1443 kon men de verhouding tussen de isotopen koolstof-12 en koolstof-13 in de atmosfeer van SMSS1605-1443 meten en daaruit blijkt de binnenste staat van de ster niet veranderd te zijn sinds zijn ontstaan. De hoeveelheid ijzer in de ster is de laagste hoeveelheid ooit gemeten. Tussen SMSS1605-1443 en zijn compagnon blijkt geen massaoverdracht te zijn, dus dat heeft niet geleid tot ‘vervuiling’ van de atmosfeer van de ster.

Meer informatie vind je in het vakartikel van  D. S. Aguado et al, The pristine nature of SMSS 1605−1443 revealed by ESPRESSO, Astronomy & Astrophysics (2023).

Bron: IAC.

Gerelateerde Astroblogs:

Metalen litteken ontdekt op kannibaal-ster Astronomen stellen een ‘spiegeluniversum’ voor als mogelijke verklaring voor donkere materie Met Gaia twee oude sterrenstromen van de Melkweg ontdekt