Site pictogram Astroblogs

Afstand tot sterrenstelsel GHZ2/GLASS-z12 nu bevestigd met ALMA

Het rode vlekje is GHZ2/GLASS-z12. Credit: NASA / ESA / CSA / T. Treu, UCLA / NAOJ / T. Bakx, Nagoya U.

Een sterrenstelsel dat door Webb is ontdekt en waarvan het vermoeden bestond dat het al zeer vroeg in het heelal bestond blijkt inderdaad op zeer verre afstand van ons te staan – de tijd die het licht van het stelsel nodig had om ons te bereiken bestreek 97% van de leeftijd van het heelal. Het sterrenstelsel heet GHZ2/GLASS-z12 en met de ALMA radiotelescoop in Chili zijn sterrenkundigen erin geslaagd om de afstand te bevestigen. Het stelsel staat op de achtergrond van Abell 2744, een cluster van sterrenstelsels dat werd bestudeerd door Webb in het kader van het onderzoekprogramma Grism Lens-Amplified Survey from Space (GLASS). In eerste instantie heette het stelsel GLASS-z13, omdat gedacht werd dat z’n roodverschuiving z 13,1 bedroeg, maar later werd dat teruggebracht tot z=12,4 in oktober vorig jaar. En nu volgt uit de ALMA-waarnemingen dat het stelsel inderdaad een roodverschuiving van 12 heeft, weliswaar iets lager dan eerst gedacht, met z=12,117 ± 0,001. De roodverschuiving en daarmee de afstand (en daarmee de ouderdom) van GHZ2/GLASS-z12 kon men meten doordat men met de veertig radioschotels (Ø 12 meter) van ALMA in staat was een emissielijn te identificeren, de lijn van geïoniseerd zuurstof, de O III lijn bij 88 μm (frekwentie 258,7 GHz). De lijn kwam niet precies van de plek waar GLASS-z12 staat (het rode vlekje op de afbeelding bovenaan), maar van een gebied 0,5 boogseconde daar vandaan (zie de afbeelding hieronder). De gemeten roodverschuiving betekent dat het stelsel al 367 miljoen jaar na de oerknal bestond (geen record, want een stelsel (JADES-GS-z13-0) dat gevonden en bevestigd is in het kader van de JWST Advanced Deep Extragalactic Survey (JADES) heeft een roodverschuiving z=13,20, dat was er al toen het heelal nog maar 330 miljoen jaar oud was).

Credit: NASA / ESA / CSA / T. Treu, UCLA / NAOJ / T. Bakx, Nagoya U.

De heldere emissielijn van zuurstof geeft aan dat GLASS-z12 in korte tijd zijn gasreserves wist te verrijken met ‘metalen’, met elementen die zwaarder zijn dan helium, zoals zuurstof. Dat het gebied met de zuurstofemissie niet exact samenvalt met het gebied waar de infraroodstraling vandaan komt (het oranje vlekje) wijst mogelijk op explosieve gebeurtenissen, zodat de wolken met gas werden weggedreven uit het jonge stelsel.

Meer informatie vind je in het vakartikel ‘Deep ALMA redshift search of a z ∼ 12 GLASS-JWST galaxy candidate’, Bakx et al., published in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Bron: RAS.

 

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten