Vier foto’s van HIP 21152B. De ster stata in het midden en is weggefilterd. Credit: M. Kuzuhara et al./W. M. Keck Observatory/Subaru Telescope
Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om bij een op de zon lijkende ster een bruine dwerg direct te fotograferen. Het gaat om de jonge ster HIP 21152 (spectraaltype F5), die staat in de bekende open sterrenhoop Hyaden, slechts 150 lichtjaar van ons vandaan in het sterrenbeeld Stier (Taurus). De bruine dwerg werd gefotografeerd met behulp van twee grote telescopen op de berg Mauna Kea op Hawaï, die van het W. M. Keck Observatorium en met de Subaru Telescoop. De bruine dwerg wordt HIP 21152 B genoemd en hij heeft volgens de metingen een massa tussen de 22 en 36 keer die van Jupiter. Dat maakt HIP 21152 B de lichtste bruine dwerg waarvan de massa bekend is.
Artistieke impressie van een bruine dwerg van het T-type. Credit: NASA/JPL-Caltech
Bruine dwergen hebben te weinig massa om in hun kern heet genoeg te worden om over te gaan tot fusie van waterstofatomen. Maar ze zijn weer te zwaar om te behoren tot de grote planeten, de gasreuzen zoals Jupiter. Ze vallen dus spreekwoordelijk tussen het tafellaken en het servet. In 1995 werd de eerste bruine dwerg ontdekt en inmiddels zijn er duizenden exemplaren bekend. De meeste bruine dwergen zijn ‘alleenstaand’, dat wil zeggen dat ze in hun eentje door de ruimte reizen. Slechts enkele bruine dwergen op de honderd draaien om een ster, zoals HIP 21152 B en de eerder ontdekte bruine dwerg bij HR 8799.
Met de volgende drie instrumenten was men in staat om de bruine dwerg direct te fotograferen:
- Subaru Telescope’s Extreme Adaptive Optics system (SCExAO)
- Coronagraphic High Angular Resolution Imaging Spectrograph (CHARIS)
- Keck Observatory’s adaptive optics verbonden aan zijn Near-Infrared Camera, second generation (NIRC2)
Het spectrum van de atmosfeer van HIP 21152 B kon worden gemeten en daarmee kon men zien dat hij langzaam verandert van een type L in een type T bruine dwerg en dat hij steeds koeler wordt. Zijn huidige temperatuur is 1200-1300K.
Meer informatie vind je in het artikel van Masayuki Kuzuhara et al, Direct-imaging Discovery and Dynamical Mass of a Substellar Companion Orbiting an Accelerating Hyades Sun-like Star with SCExAO/CHARIS*, The Astrophysical Journal Letters (2022).
Bron: Phys.org.
