Abell 2256. Credit: X-ray: Chandra: NASA/CXC/Univ. of Bolonga/K. Rajpurohit et al.; XMM-Newton: ESA/XMM-Newton/Univ. of Bolonga/K. Rajpurohit et al. Radio: LOFAR: LOFAR/ASTRON; GMRT: NCRA/TIFR/GMRT; VLA: NSF/NRAO/VLA; Optical/IR: Pan-STARRS.
Onder andere met de Chandra röntgen-ruimtetelescoop van de NASA is onderzoek gedaan naar Abell 2256, een gigantische cluster van sterrenstelsels 780 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd. Wat zeg ik, één cluster, nee het zijn er in feite minstens drie, die in botsing zijn met elkaar en die een chaotisch patroon hebben opgeleverd van sterrenstelsels, heet gas en donkere materie. Abell 2256 is bestudeerd in röntgenlicht (door Chandra en de Europese XMM-Newton), radiolicht (door de Giant Metrewave Radio Telescope (GMRT), the Low Frequency Array (LOFAR) en de Karl G. Jansky Very Large Array (VLA)) en visueel en infrarood door Pan-STARR’s. Met deze batterij aan instrumenten in de ruimt een op aarde is de chaos van de botsing die gaande is in Abell 2256 ontrafelt. Clusters van sterrenstelsels zijn de grootste structuren in het heelal en ze zitten vol met heet gas, dat miljoenen graden heet kan zijn. Hierboven een foto van de chaos in Abell 2256 in diverse golflengten, hieronder een gelabelde versie ervan. Die toont gas uit twee van de clusters, waarbij de derde te dicht op de andere staat om gescheiden te zien.
Abell 2256 gelabeld. Credit: X-ray: Chandra: NASA/CXC/Univ. of Bolonga/K. Rajpurohit et al.; XMM-Newton: ESA/XMM-Newton/Univ. of Bolonga/K. Rajpurohit et al. Radio: LOFAR: LOFAR/ASTRON; GMRT: NCRA/TIFR/GMRT; VLA: NSF/NRAO/VLA; Optical/IR: Pan-STARRS.
De radiostraling is onder andere afkomstig van deeltjes die in de vorm van jets of straalstromen worden weggeblazen door de superzware wzarte gaten die zich in de centra van de sterrenstelsels bevinden. De labels C en I zijn twee van die zichtbare straalstromen. Zodra die straalstromen in botsing komen met het gas tussen de sterrenstelsels ontstaan complexe structuren en filamenten, met A, B en F aangegeven – die laatste komt van een straalstroom uit één superzwaar zwart gat. Ten noorden van Abell 2256 zijn ook ‘relics’ te zien, enorme filamentachtige structuren met een lengte van wel 2 miljoen lichtjaar, die het gevolg zijn van schokgolven. Tenslotte is er in het centrum van de botsing nog een halo van radiostraling zichtbaar, die je in de foto hieronder ziet. Meer onderzoek is nodig om precies te achterhalen hoe die relics gevormd zijn.
Credit: LOFAR: LOFAR/ASTRON; GMRT: NCRA/TIFR/GMRT; VLA: NSF/NRAO/VLA;
In twee vakartikelen vind je alle informatie over het onderzoek aan Abell 2256:
- Rajpurohit, K., et al., 2022, ApJ, 927, 80; arXiv:2111.04449 (Paper I);
- Rajpurohit, K., et al., 2022, Accepted, A&A; arXiv:2209.03288 (Paper II).
Bron: NASA.
