Artistieke impressie van Wolf 1069 b en op de achtergrond de rode dwergster. © NASA/Ames Research Center/Daniel Rutter
Een team van sterrenkundigen is er in geslaagd om bij een naije ster een potentieel ‘leefbare’ exoplaneet te ontdekken met een massa vergelijkbaar met die van de aarde. Het gaat om de planeet Wolf 1069 b, die draait om de rode dwergster Wolf 1069, die slechts 31 lichtjaar van ons vandaan staat in het noordelijke sterrenbeeld Zwaan (Cygnus). Vandaag de dag zijn er al meer dan 5.000 exoplaneten ontdekt én bevestigd, maar slechts 1,5% daarvan heeft een massa die hooguit twee aardmassa’s bedraagt, het merendeel is veel groter en zwaarder. En van die 1,5% is er slechts een dozijn dat ook nog eens ronddraait in de leefbare zone rondom hun ster, de afstand tot die ster waar de temperatuur goed genoeg is om water in vloeibare toestand te laten bestaan, een basisvoorwaarde om eventueel leven te kunnen laten bestaan.
Kaart met de geschatte temperatuur op Wolf 1069 b, aangegeven in Kelvin. © Kossakowski et al. (2023) / MPIA
Wolf 1069 b werd ontdekt in het kader van het zogeheten CARMENES programma, dat onder leiding staat van Diana Kossakowski (Max Planck Institute for Astronomy (MPIA) in Heidelberg, Duitsland), waarbij ze met behulp van het Calar Alto Observatorium in Spanje zoeken naar op de aarde lijkende exoplaneten. Wolf 1069 blijkt in 15,6 dagen om zijn ster te draaien en zijn afstand is ongeveer 10 miljoen km van de ster vandaan, da’s 1/15e van de afstand aarde-zon. De planeet heeft een massa van 1,26 ± 0,21 aardmassa en zijn geschatte straal is 1,08 keer die van de aarde. Ondanks dat de planeet veel dichter bij zijn ster staat dan de aarde van de zon ontvangt Wolf 1069 b slechts 65% van de straling van wat wij van de zon ontvangen. Dat is omdat Wolf 1069 minder krachtig is. Men heeft berekend dat de gemiddelde temperatuur op Wolf 1069 b -23 °C (250K) bedraagt, aangenomen dat het een rotsachtige planeet is. Als de planeet echter een atmosfeer heeft dan kan de temperatuur aan de dagzijde stijgen tot +13 °C (286K), waarbij water vloeibaar kan zijn (zie de afbeelding hierboven).
Zo’n atmosfeer zou ook bsechermend kunnen werken tegen de intense UV-straling die rode dwergsterren kunnen uitzenden. Zo heeft de rode dwergster Proxima Centauri, die nog dichterbij de aarde staat, twee planeten in zijn leefbare zone, maar van die ster is bekend dat hij grote uitbarstingen kent, die fataal kunnen zijn voor eventueel aanwezig leven op die planeten. Wolf 1069 lijkt wat dat betreft ene stuk rustiger te zijn dan Proxima Centauri. Als de planeet een (zwak) magnetisch veld heeft dan zou dat ook als bescherming kunnen dienen tegen geladen deeltjes die afkomstig zijn van Wolf 1069. De rotatie van de planeet loopt vermoedelijk synchroon met zijn omloop om de ster, wat betekent dat één kant altijd naar de ster gericht staat en één kant van de ster af, net zoals de maan ten opzichte van de aarde.
Grafiek van drie planetenstelsels bij een rode dwergster. © MPIA graphics department/J. Neidel
Met die afstand van 31 lichtjaar is Wolf 1069 b de op zes na meest nabije aardachtige planeet in een leefbare zone van zijn ster. Met Proxima Centauri b en TRAPPIST-1 e vormt het daarom een geschikte planeet om op zoek te gaan naar signalen van biosignaturen.
Meer informatie over Wolf 1069 b vind jet in het vakartikel van D. Kossakowski, M. Kürster, T. Trifonov, Th. Henning, et al. The CARMENES search for exoplanets around M dwarfs – Wolf 1069 b: Earth-mass planet in the habitable zone of a nearby, very low-mass star. Astronomy & Astrophysics (2023).
Bron: MPIA.
