Asteroïde 2022 AE1 met de Calar Alto Schmidt Telescoop, Spanje Credits; ESA
Het jaar 2022 was op het gebied van aardscheerders en aanverwante ‘planetaire defensie’-ruimtemissies op zijn minst opmerkelijk te noemen. In januari ’22 bijvoorbeeld vloog de asteroïde 2022 AE1 langs de aarde, die door ESA al rap betiteld werd als de ‘meest risicovolle aardscheerder in tien jaar’. Astronomen ontdekken honderden near-Earth objecten per jaar, waaronder enkele potentieel voor de aarde gevaarlijke asteroïden (PHO/A). Vorig jaar zaten er enkele bijzondere exemplaren bij. De eerste observaties van de bovengenoemde 2022 AE1, voorspelden zelfs een mogelijke inslag op aarde op 4 juli 2023. Tevens werd er vorig jaar een zeer grote, zogenoemde ‘planet killer asteroid’ ontdekt. Deze asteroïde, de 2022 AP7, is de grootste PHA ontdekking van de afgelopen acht jaar. (Als de baan van een NEO de baan van de aarde kruist en het object groter is dan 140 meter, wordt het beschouwd als een PHO/A.) Deze bijzondere ‘PHA-km‘, staat nu in de top 5% van de grootste PHA’s ooit ondekt. Nagenoeg tegelijkertijd vond er in september 2022 de DART-missie plaats. NASA’s DART was een demonstratiemissie bedoeld om toekomstige PHA’s, van koers te kunnen doen wijzigen. En snel daarna kondigde China zijn eigen ‘DART-missie’ aan. Maar ook 2023 begon onstuimig. De asteroïde 2023 BU passeerde recent de aarde op slechts 3600 km afstand. Kortom, ’the sun never rises’ voor NASA en ESA’s ‘eyes on the sky’.. Continu scant een wereldwijd netwerk van telescopen als Pan-STARRS, de Catalina Sky Survey, en de Calar Alto Schmidt, de hemel af om vervolgens, met hun data gecombineerd, nieuwe NEO’s, te vinden.
Asteroïde 2022 AE1
Op 6 januari 2022 braken voor planetair onderzoekers en de groep van ‘asteroid watchers’ enkele zeer spannende dagen aan met de ontdekking van de asteroïde 2022 AE1, met een diameter van zo’n 70 m. De eerste waarnemingen toonden een mogelijke inslag op de aarde op 4 juli 2023. Zorgwekkend genoeg leek, gebaseerd op de eerste zeven dagen van waarnemingen, de kans op een inslag toe te nemen. Deze week werd gevolgd door een zeer spannende week ‘in het donker’, van 12 – 19 januari, toen de volle maan de potentiële impactor overschitterde, waardoor verdere waarnemingen werden uitgesloten. Maar na deze dagen ontdekte ESA’s Near-Earth Object Coordination Center (NEOCC), dat de kans op een inslag drastisch afnam. Sindsdien is bevestigd dat 2022 AE1 geen inslag op de aarde zal hebben en is hij verwijderd van de risicolijst van ESA.
Marco Michell van ESA’s NEOCC, stelde destijds: “In januari van dit jaar werden we ons bewust van een asteroïde met de hoogste ranking op de schaal van Palermo die we hebben gezien in meer dan een decennium, tot -0,66. In mijn bijna tien jaar bij ESA heb ik nog nooit zo’n riskant object gezien.“ Waarden kleiner dan -2 op deze schaal weerspiegelen gebeurtenissen zonder gevolgen; die tussen -2 en 0 geven situaties aan die zorgvuldige monitoring verdienen, en positieve waarden verdienen de meeste bezorgdheid. Op 7 januari werd de 2022 AE1 gemarkeerd voor een mogelijke impact door het ‘Asteroid Orbit Determination’ (AstOD), een tool van NEOCC. Elke dag berekent het systeem automatisch de banen op basis van asteroïde-observatiedata, en geeft vervolgens de waarden van de Palermo-schaal. Meer risicovolle gevallen – gecategoriseerd als -2 of hoger op de Palermo-schaal – worden eerst vergeleken met analyse van NASA’s JPL.
Tijdens de spannende week van 12-19 januari kon AE1 2022 dan niet worden gezien, echter, aldus Michell, snel erna, crashte het risiconiveau met slechts één enkele observatie naar praktisch nul. NASA bevestigde de uitkomsten. Asteroïde 2022 AE1 vormde geen impactrisico. Inmiddels weet men dat de 2022 AE1 begin juli 2023 de aarde zal passeren op een afstand van ongeveer tien miljoen kilometer.
In september 2022, werd de grootste aardscheerder van de afgelopen acht jaar bekend gemaakt. Deze rots, genoemd ‘2022 AP, en behorend bij de vijf procent grootsten ooit ontdekt, is een zogenoemde ‘PHA-km’, hiervan zijn er tot nu toe 859 ontdekt. Deze grote PHA werd ontdekt door planetair onderzoeker Scott Sheppard en zijn team (Carnegie Institution for Science in Washington). Hun onderzoek werd gepubliceerd in The Astronomical Journal. Het team had drie ‘vrij grote’ asteroïden gevonden, waarvan er één – de 2022 AP7 – de baan van de aarde kruist, en als PHA geclassificeerd werd. Met een diameter van ongeveer 1,1 km tot 2,3 km, is de 2022 AP7 de grootste PHA die sinds 2014 is ontdekt. “Elke asteroïde groter dan 1 km wordt beschouwd als een ‘planet killer”, aldus Sheppard. Deze forse PHA’s zijn groot genoeg om soorten uit te roeien of te decimeren, o.a. door het opwerpen van stof in de bovenste atmosfeer van de aarde en het dimmen van het zonlicht. Echter voor een ‘asteroïde-Armageddon’-scenario als in de film Don’t Look Up, uit 2022, hoeven we met deze AP7 niet te vrezen. De AP7 kruist momenteel de baan van de aarde terwijl onze planeet aan de andere kant van de zon staat. Echter, zullen de asteroïde en de aarde in de loop van duizenden jaren langzaam aan elkaar dichter bij hetzelfde punt gaan kruisen, waardoor de kans op een catastrofe toeneemt. Het team gebruikte voor de observaties de donkere energiecamera van de Cerro Tololo Víctor M. Blanco 4-meter telescoop, gericht op het binnenste van ons zonnestelsel. De schittering van de zon maakte waarnemen het grootste deel van de dag onmogelijk, de onderzoekers hadden elke nacht slechts twee vensters van 10 minuten schemering om hun waarnemingen te doen.
Dit diagram toont de banen van 2.200 potentieel gevaarlijke objecten zoals berekend door JPL’s CNEOS. Gemarkeerd is de baan van de dubbele asteroïde Didymos, het doelwit van NASA’s DART-missie. Credits: NASA/JPL-Caltech
DART, kleinere inslagen op aarde, China’s asteroïde-missie
NASA bouwde de afgelopen jaren aan zijn planetair verdedigingssysteem DART. In september j.l. lanceerde NASA zijn DART-missie, dat staat voor ‘Double Asteroid Redirection Test‘. Het ruimtevaartuig moest tegen een, voor de aarde ongevaarlijke asteroïde, botsen, in een poging deze uit zijn baan te doen afwijken. De missie was een poging om technologie te testen die uiteindelijk zou kunnen worden gebruikt om ruimterotsen aan te pakken die mogelijk een bedreiging vormen voor de aarde. Dat alles moest natuurlijk wel ver genoeg van de aarde gebeuren, daar men geeen ruimtepuin wilt creëren dat het ISS, of satellieten raakt. De missie was succesvol.
NASA heeft de trajecten van alle aardscheerders na het einde van de eeuw geschat. Volgens NASA loopt de aarde de komende 100 jaar geen enkel gevaar door een apocalyptische asteroïdebotsing. Maar enkele grotere inslagen zijn er wel recent geweest. In maart 2021 explodeerde een meteoor boven Vermont met een kracht van 200 kt TNT. En er was de enorme explosie van een meteoor in 2013 boven Tsjeljabinsk, Rusland, met een geschatte kracht van 500 kg TNT (t.v. de Hiroshima-bom had een geschatte kracht van 15 kt TNT). In Tsjeljabinsk liepen 1500 mensen verwondingen op. China heeft ook plannen voor een asteroïde-deflectiemissie. Door 23 LM 5-raketten in de asteroïde Bennu te schieten – die tussen 2175 en 2199 binnen 7,4 miljoen kilometer van de baan van de aarde zal slingeren – hoopt het land de ruimterots af te leiden van een potentieel catastrofale inslag met onze planeet. Zie ook deze Astroblog over China’s eigen ‘DART’-missie.
De 2023 BU passeerde op 26 januari zo’n 10 keer dichter bij de aarde dan de geosynchrone satellietgordel. De rode boog toont de baan van de asteroïde. NASA / JPL-Caltech
Asteroïde 2023 BU ontdekt door Gennadiy Borisov
Op 21 januari j.l., ontwaarde amateur-astronoom Gennadiy Borisov de asteroïde 2023 BU. Hij deed zijn observatie vanuit Nauchnyi, op de Krim. De kleine asteroïde, met een geschatte diamter van 3,5 tot 8,5 m, scheerde langs de aarde op een afstand van slechts 3600 kilometer. NASA stelde dat deze kleine rots uiteen zou vallen in de atmosfeer, en groter puin mogelijk [zou kunnen] vallen als kleine meteorieten. De 2023 BU kwam ruim binnen de baan van geosynchrone satellieten. Deze cirkelen op ongeveer 37.000 km van de aarde. Binnen enkele dagen hadden een aantal observatoria over de hele wereld tientallen waarnemingen gedaan, waardoor astronomen de baan van 2023 BU beter konden verfijnen. De nadering van de asteroïde werd aangekondigd door NASA’s Minor Planet Center – internationaal erkend ‘clearinghouse’ voor het monitoren van de bewegingen van kleine hemellichamen. Bronnen; NASA, ESA, Sky&Telescope, Space.com
De Hiroshima-bom Little Boy genoemd had een exposieve kracht van 15 kT TNT .
kT= 1.000.000 kg. Dus alle kg TNT zijn kT TNT.
Dank. Aangepast.