Paar ultrakoele dwergsterren breekt record

Voorstelling van het ultrakoele binaire systeem LP 413-53AB. Credit: Adam Burgasser/UC San Diego

Sterrenkundigen hebben een binair systeem ontdekt van twee ultrakoele dwergsterren die in slechts 17 uur om elkaars gemeenschappelijke zwaartepunt draaien, een record ^[1]Dat wil zeggen een record voor ultrakoele dwergsterren. Voor andere systemen zijn er nog kortere baanperiodes, zoals deze van slechts 51 minuten (!).. Een ‘jaar’ op één van die sterren zou daar dus 17 uur duren. Het systeem heeft de naam LP 413-53AB en het telt twee sterren die zo licht zijn dat ze maar weinig licht uitstralen, licht dat voornamelijk infraroodstraling is. Eerder ontdekten sterrenkundigen al drie andere paren met ultrakoele dwergsterren en die waren allemaal nog jong, tot zo’n 40 miljoen jaar leeftijd. Maar LP 413-53AB is met een geschatte leeftijd van enkele miljarden jaren een stuk ouder, da’s meer vergelijkbaar met de zon. En de baanperiode van LP 413-53AB is weer vier keer korter dan dat van de andere ultrakoele binaire systemen, dus in die zin is LP 413-53AB best afwijkend.

Credit: Adam Burgasser/UC San Diego

De ontdekking werd gedaan door een team van sterrenkundigen onder leiding van Chih-Chun “Dino” Hsu van Northwestern University, dat gebruikmakend van het W. M. Keck Observatorium op de Mauna Kea op Hawaï spectra van LP 413-53AB wist te maken. In eerste instantie dacht men dat het om één ster ging, maar toen men in het spectrum dubbele lijnen zag die verschillende kanten uitgingen – wijzend op Dopplerverschuivingen als gevolg van de bewegingen van de sterren – bleek dat het om twee sterren ging die zeer dicht bij elkaar staan. De dwergsterren staan in het sterrenbeeld Stier (Taurus) en toen men de spectraallijnen met de Near-Infrared Spectrograph (NIRSPEC) van Keck in de gaten hield kon men real-time de lijnen zien bewegen, zo snel bewegen de twee om elkaar heen. De afstand tussen LP 413-53A en LP 413-53B is 1% van de afstand aarde-zon, dus slechts 1,5 miljoen km. Toen ze nog jong waren moeten de sterren veel groter zijn geweest en elkaar geraakt hebben bij deze afstand. Mogelijk stonden ze toen verder van elkaar vandaan en migreerden ze later naar elkaar toe. Mogelijk was er ooit nog een derde ster in het spel, maar werd deze uit het systeem geschopt als gevolg van zwaartekrachtinvloeden en kwamen LP 413-53AB naar elkaar toe. Mochten er bij de sterren planeten staan, dan lijkt het uitgesloten dat daar leven is, omdat de leefbare zone (waar water in vloeibare vorm kan bestaan) te dicht bij de baan van de twee sterren ligt.

Meer informatie vind je in het vakartikel van Chih-Chun Hsu et al, Discovery of the Exceptionally Short Period Ultracool Dwarf Binary LP 413-53AB, arXiv (2023).

Bron: Phys.org.

Gerelateerde Astroblogs:

Verrassend molecuul helpt bij detecteren protoplaneten Massieve Ster SN 2023ixf spuwt massa van ongeveer één zon uit vlak voordat hij in een supernova explodeert Mede dankzij amateur-sterrenkundigen is de ware aard van Asassn-21qj duidelijk geworden