19 maart 2024

Waargenomen dat de straalstroom van een sterrenstelsel van richting verandert

Artistieke impressie van een sterrenstelsel met een energierijke straalstroom. Credit: NASA/JPL-Caltech

Een internationaal team van sterrenkundigen is er in geslaagd om waar te nemen dat de straalstroom (of ‘jet’) van een ver verwijderd sterrenstelsel van richting verandert. Het stelsel heet PBC J2333.9-2343 en het stond eerst geclassificeerd als een radiostelsel, een sterrenstelsel dat veel radiostraling uitzendt. Maar sinds die straalstroom van het stelsel recent een enorme zwaai van maar liefst 90° heeft gemaakt is de straalstroom nu recht naar de aarde gericht en is PBC J2333.9-2343 nu geclassificeerd als een blazar, da’s een stelsel wiens straalstroom naar de aarde is gericht. PBC J2333.9-2343 ligt ruim 655 miljoen lichtjaar van ons vandaan en is zo’n vier miljoen lichtjaar in doorsnede (pakweg 40 keer groter dan het Melkwegstelsel). In het midden van PBC J2333.9-2343 bevindt zich een actief superzwaar zwart gat, dat omringd wordt door een snel roterende accretieschijf, waarvandaan in twee tegengestelde richtingen straalstromen met bijna de lichtsnelheid de ruimte in vliegen. De waarnemingen aan PBC J2333.9-2343 werden gedaan tussen september 2018 en januari 2019.

In het midden staat PBC J2333.9-2343. Credit: the Institute for Astronomy at the University of Hawaii

In het verleden is vaker waargenomen dat de straalstroom van richting is veranderd, maar dan was er altijd sprake van twee verschillende perioden van activiteit van de AGN, van de actieve kern van het sterrenstelsel. In het geval van PBC J2333.9-2343 lijkt er echter sprake te zijn van één uitbarsting van de actieve kern en dat binnen die uitbarsting door één of andere oorzaak de straalstroom van richting veranderde. Mogelijk botste het stelsel met een ander kleiner stelsel en leidde dat tot een verandering van richting. Het kan ook zijn dat een sluimerende periode van de AGN werd afgewisseld met een periode van sterke activiteit.

Meer hierover kan je lezen in ‘Multiwavelength monitoring of the nucleus in PBC J2333.9-2343: the giant radio galaxy with a blazar-like core’, Hernández-García et al., Monthly Notices of The Royal Astronomical Society, in press.

Bron: RAS.

Share

Comments

  1. Waarom geen nutatie van 45 graden, of is dat te gortig in dit tijdsbestek?

    • Misschien is je woordkeuze hier doelbewust niet zo onschuldig. Het hangt ervan af wat je bedoelt met “in dit tijdsbestek”. Is dat de periode tussen 24u00 op 31 maart en 00u00 op 2 april? Als dat zo is, dan is het subtiel omfloerst geformuleerd, maar het is ook mogelijk dat ik spoken zie. Op een dag als deze twijfel ik aan alles, hoe redelijk het “nieuws” ook klinkt. Straalstroombocht van 90°, bliksems op de Maan? Kon dat niet een dag eerder of later? Nu ja, als het grappen zijn, het is net echt, en de meeste aprilgrappen halen dat niveau niet.

  2. Avatar foto Robert Heijd zegt

    Volgens mij blijft het toch een zeer zeldzaam fenomeen, dat super massieve zwarte gaten hun jet(s) van richting veranderen?

  3. HC, Onder het tijdsbestek versta ik vanaf ca.2015 (de VLBA radio plaatjes lieten toen het zijaanzicht van de BH beams nog zien) tot heden. Die 1e auteur Hernández-García is er al jaren mee bezig en had dit in 2017 ook al gepubliceerd, toen de aarde ook al in het focus zat. Dus mocht het nutatie zijn, dan hadden we wellicht al meerdere flitsen moeten zien.

  4. Avatar foto Obelix zegt

    Ik vind het wel heel toevallig dat de eerste ‘radio uitzending’ (door de mens op Aarde) nu zo’n 130 jaar geleden was. ‘Ons radioverkeer’ is dus te horen in een bol met een straal van zo’n 130 miljoen lichtjaar.
    Als andere intelligente wezens ons bericht onvangen en een bericht terugsturen kunnen zij hooguit halverwege die afstand zitten (het signaal terug doet er immers even lang over. 😉 )
    Dus dat er nu een signaal is gevonden op 655 miljoen lichtjaar vind ik wel errg toevallig.
    Dat ze daar een heel sterrenstelsel voor kantelen en op ons richten. Lijkt mij verstandig dat SETI geïnformeerd wordt, wellicht zit er wel een verboden of verborgen boodschap in deze verbogen straalstroom.

    Paul

    • In 130 jaar een afstand van 130 miljoen lichtjaar overbruggen? Iets te laat voor een 1 april grap Paul .

    • Dat moet 130 lichtjaar zijn Paul… en de veldsterkte van onze voormalige wereldomroep op Bonaire neemt kwadratisch af met de afstand en komt op die afstand vast niet meer boven de thermische achtergrond ruis uit. Maar wees gerust, bij SETI lopen meer aliens rond dan in de rest van onze Melkweg en die “kantelen” wat af op vrijdagmiddag….

  5. Avatar foto Obelix zegt

    @Nico
    … als de wiskunde niet klopt… zal de rest van het verhaal ook wel niet kloppen. 😉 😀
    130 lichtjaar is inderdaad geen 1,3 miljard lichtjaar.

    En hoeveel energie zou er nodig zijn om een heel sterrenstelsel ff te kantelen, om de straalstoom precies op Sol te richten? 😉

    Groet, Paul

    Nb dat de signaalsterke afneemt lijkt mij hier niet echt een probleem : het signaal komt immers bij ons aan. 😉

Speak Your Mind

*