Artistieke impressie van de platte explosie van De Koe. Credit: Philip Drury, University of Sheffield
Het verhaal van “De Koe” is hier op de Astroblogs al meerdere mailen gepasseerd, zie dit rijtje met interessante blogs over het fenomeen. Voor degenen die vergeten zijn hoe het ook weer zat met de Koe, even de Koe in een notendop:
Op 16 juni 2018 ontdekte de sterrenkundige Stephen Smartt met de ATLAS-HKO telescoop op Hawaï een bijzondere supernova in het sterrenstelsel CGCG 137-068 in Hercules 180 miljoen lichtjaar van ons vandaan, supernova AT2018cow. Waarom was ‘de Koe’, zoals z’n bijnaam al snel ging luiden, zo bijzonder? Ten eerste omdat ‘ie zo helder was, wel 10 tot 100 keer zo helder als een gewone supernova, vooral in blauw licht. Ten tweede dat ‘ie héél snel z’n maximale lichtkracht bereikt, maar ook dat ‘ie veel sneller weer lichtzwakker wordt, veel sneller vergeleken met gewone supernovae- niet voor niets werd het een Fast Blue Optical Transient (FBOT) genoemd. En ten derde dat er enorme hoeveelheden materiaal met zeer hoge snelheden de ruimte in werden geslingerd, veel meer dan wat gewone supernovae doen. Oh ja en ook bijzonder was dat ‘ie plaatsvond in een klein sterrenstelsel met weinig metalen.
De Koe was de eerste FBOT die werd ontdekt en na De Koe werden er nog vier andere van waargenomen, onder andere met de Koala en de Kameel. FBOT’s zijn dus erg zeldzaam. En zoals in de notendop aangegeven zijn er best wel bijzondere eigenschappen…. waar er recent nog eentje is bijgekomen. Onderzoek van een team van sterrenkundigen onder leiding van Justyn Maund (University of Sheffield) met de Liverpool Telescoop op La Palma heeft namelijk laten zien dat de explosie van De Koe erg plat was, anders gezegd: dat hij erg asymmetrisch was. Met die telescoop konden ze de mate van polarisatie van het licht van de explosie meten en daaruit konden ze de vorm van de explosie afleiden. Normaal gesproken is de explosie van een supernova sferisch, d.w.z. dat het licht naar alle kanten toe uitstraalt, in een bolvorm dus. Niet dus bij SN AT2018cow alias De Koe, die bleek zich als een platte schijf uit te breiden. Voor de verklaring zijn al enkele suggesties: aan de ‘progenitor’ – de ster die explodeerde als supernova – waren mogelijk meerdere sterren verbonden en wellicht hebben die sterren voor de explosie als een schijf gevormd van uitgestoten materiaal. Maar mogelijk gaat het om een mislukte supernova, waarbij de kern van de ster ineenstort tot een compact object, zoals een zwart gat of een neutronenster, dat vervolgens de rest van de ster opslokt.
Meer informatie vind je in het vakartikel van Justyn R Maund, et al. A flash of polarized optical light points to an aspherical ‘cow’. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 2023; 521 (3): 3323.
Bron: Univ. Sheffield.
