29 maart 2024

Hubble zag mogelijk een rondzwervend superzwaar zwart gat met een spoor van jonge sterren achter zich aan

Credits: NASA, ESA, Leah Hustak (STScI)

Met de Hubble ruimtetelescoop hebben sterrenkundigen onder leiding van Pieter van Dokkum (Yale University in New Haven, Connecticut) mogelijk een superzwaar zwart gat ontdekt, dat geïsoleerd door het heelal reist en dat een spoor van jonge sterren achter zich laat. Het zwarte gat is twintig miljoen keer zo zwaar als de zon (en daarmee zo’n vijf keer zwaarder dan Sgr A*, ons eigen zwarte gat in de kern van de Melkweg). Het spoor van jonge sterren dat achter het zwarte gat aan slingert is zo’n 200.000 lichtjaar lang, twee keer de lengte van het Melkwegstelsel. Aan het einde van het lange spoor in de buurt van het zwarte gat is een helder gebied te zien met geïoniseerd zuurstof. Vermoedelijk botst daar de accretieschijf van het zwarte gat met omringend intergalactisch gas en dat wordt dan verhit. In deze Astroblog van februari dit jaar sprak ik al over de ontdekking, maar toen was het allemaal nog voorlopig. Maar nu is het officieel gepubliceerd en wel op 6 april in The Astrophysical Journal Letters.

De foto van de sliert van sterren, gemaakt met Hubble. Credits: NASA, ESA, Pieter van Dokkum (Yale); Image Processing: Joseph DePasquale (STScI)

De sliert van sterren werd in eerste instantie gefotografeerd met Hubble’s Advanced Camera for Surveys (ACS). Spectroscopisch vervolgonderzoek met het W.M. keck observatorium op Hawaï gaf de bevestiging van de waarnemingen met Hubble. Als het zwarte gat door de ruimte vliegt (met een snelheid van naar schatting 1.600 km/s) botst het met het ijle gas in het zogeheten circumgalactische medium (CGM), waardoor er een schokgolf ontstaan en het zwarte gat net als een komeet een lange staart van gas achter zich laat.

Men denkt dat het rondzwervende zwarte gat (Engels: ‘Runaway’) als volgt is ontstaan: zo’n vijftig miljoen jaar geleden botsten twee sterrenstelsels op elkaar, waarbij hun centrale superzware zwarte gaten om elkaar gingen draaien. Twee rondcirkelende zwarte gaten gaat prima, maar toen kwam er nog een derde stelsel bij met diens zwarte gat en toen ging het mis – gelijk het Engelse gezegde “two’s company and three’s a crowd.” Twee superzware zwarte gaten smolten samen en eentje werd door de zwaartekrachtwerking weggestoten, met een snelheid van pakweg 1600 km/s de ruimte invliegend.

Bron: NASA.

Share

Comments

  1. Ik las hierover dat Van Dokkum bij het zien van het rechte lijntje eerst dacht dat het om kosmische straling ging. Hij zocht eigenlijk naar nabije bolhopen. Omdat het lijntje alleen wel precies naar een sterrenstelsel wees, besloot hij het nader te onderzoeken, en terecht. Een bijzondere toevalstreffer.

    1600 km/s is behoorlijk rap en wie zich in een zonnestelsel op het pad van deze verschrikking bevindt, zal hem wel knijpen. Die kans is natuurlijk extreem klein, zelfs als het niet de intergalactische ruimte betreft. Het is wel bijzonder om te zien hoe eigenlijk het omgekeerde gebeurt: geen zonnestelsels opslokken maar ze maken.

Speak Your Mind

*