28 maart 2024

AT2021lwx (alias Scary Barbie) was de grootste kosmische explosie ooit gezien

Credit: John A. Paice, johnapaice.com

Een paar weken terug schreef ik hier over ‘Scary Barbie’, de enorme explosie die gaande is in een sterrenstelsel ver weg vanwege een superzwaar zwart gat dat een complete zware ster aan het oppeuzelen is. Maar het blijkt waarschijnlijk toch iets anders te liggen. Sterrenkundigen van de Universiteit van Southampton hebben de explosie AT2021lwx, zoals ‘ie heet, bestudeerd, een explosie die al drie jaar lang duurt (!) en die tien keer zo helder is als een supernova en drie keer zo helder als een ‘Tidal Disruption Event’ (TDE), dat laatste is de gebeurtenis als een zwart gat een ster opeet. En nu blijkt AT2021lwx, die ook wel te boek staat als ZTF20abrbeie (waar de bijnaam Scary Barbie van af is geleid), geen gewone TDE te zijn, maar iets groters. In het sterrenstelsel dat acht miljard lichtjaar van ons vandaan staat is er namelijk geen ster die in een zwart gat valt, maar een reusachtige gaswolk die wel duizend keer zo groot als de zon is, die in een superzwaar zwart gat valt. En dat levert AT2021lwx op, een explosie die inmiddels de grootste kosmische explosie blijkt te zijn ooit gezien. nee, het is niet de helderste explosie, die eer is weer toebedeeld aan de 10 uur durende gammaflitser GRB221009A – ere wie ere toekomt. De explosie gaat gepaard met ups en downs, met heldere en minder heldere momenten. Dat komt mogelijk doordat er uitgaande schokgolven gaan, die weer stuiten op het invallende gas en ook op de enorme accretieschijf vol met stof, die het zwarte gat omhult en die de vorm van een roterende donut heeft.

Credit: arXiv (2023). DOI: 10.48550/arxiv.2302.10932

Met spectraalmetingen was men in staat om de afstand tot het stelsel te meten, waarin AT2021lwx plaatsvond, ehh…. plaatsvind moet ik zeggen. Toen het allemaal gebeurde was het heelal zo’n zes miljard jaar oud. De vuurbal van de explosie is wel honderd keer zo groot als het zonnestelsel. In drie jaar tijd kwam er 10 keer zoveel energie vrij als de zon in z’n hele leven (van pakweg tien miljard jaar) zal doen. De explosie wordt inmiddels door een hele batterij telescopen op aarde en in de ruimte onderzocht, om er meer over te weten te komen, onder andere de Neil Gehrels Swift Telescoop in de ruimte, de New Technology Telescope in Chili en de Gran Telescopio Canarias op La Palma, Spanje.

Meer informatie vind je in het vakartikel van P Wiseman et al, Multiwavelength observations of the extraordinary accretion event AT2021lwxMonthly Notices of the Royal Astronomical Society (2023).

Bron: Phys.org.

Share

Comments

  1. Robert Heijd zegt

    “De explosie gaat gepaard met ups en downs, met heldere en minder heldere momenten.” – Maar toch geen quasar?
    “De vuurbal van de explosie is wel honderd keer zo groot als het zonnestelsel.” – Deze kende ik ook nog niet. Dat is met zo’n puntbron op 8 milj lichtjaar toch niet te bepalen? En dit allemaal nadat het nieuwe ‘AI’ algoritme (REFITT)) erop los is gelaten? Hm.

Laat een antwoord achter aan Robert Heijd Reactie annuleren

*