Impressie van een Jupiter-achtige planeet bij een M-klasse rode dwergster. Credit: David A. Aguilar (CfA)
In 2020 werd door sterrenkundigen een ‘rode nova’ ontdekt, een uitbarsting van licht, die weliswaar groot was, maar niet zo groot als bij een supernova. Rode novae worden ook wel “intermediate luminosity optical transients” genoemd, ILOT’s dus, en omdat ze niet zo heel lichtsterk zijn vormen ze een zeldzame klasse. De sterrenkundige Noam Soker (Technion, Israel) heeft de desbetreffende rode nova, ZTF SLRN-2020 heette die, onderzocht en gekeken of het klopt wat al enkele jaren wordt vermoed, namelijk dat ze ontstaan doordat sterren een te dichtbij gekomen planeet verzwelgen. Meestal zijn het jonge sterren, waar in hun omringende planeetsysteem nog vooral chaos heerst, hetgeen hoort bij het proces van ster- en planeetvorming, en er af en toe door de zwaartekracht een jonge planeet tegen de ster crasht. Maar bij ZTF SLRN-2020 is dat niet het geval, de ster aldaar is een ster van middelbare leeftijd (∼ 10 miljard jaar oud), 12.000 lichtjaar van ons vandaan, die gesetteld is en waar geen chaos rondom heerst. Toch blijkt ook bij deze ster een planeet te dicht in de buurt te zijn gekomen.
Impressie van een ster die z’n planeet opeet. Credit: K. Miller/R. Hurt (Caltech/IPAC)
Alleen is dat verzwelgen niet in één keer gegaan, maar blijkt het in heftige fases te zijn verlopen. Toen de planeet in de buurt van de ster kwam werd ‘ie verhit en veranderde z’n buitenlagen in plasma. Er ontwikkelden zich toen rondom de planeet sterke elektromagnetische stromen en daardoor werden er vanaf de planeet in twee richtingen uit jets of straalstromen de ruimte in geschoten. Alleen waren die niet sterk genoeg om de zwaartekracht van de ster te overwinnen en het meeste weggeschoten materiaal viel op de ster, een deel ook weer op de planeet zelf. Op een gegeven moment werd de planeet uit elkaar getrokken en vormde zich rondom de ster een accretieschijf van alle materie van de planeet. Deels viel de materie daarvan in de ster, maar de schijf zelf was ook weer in staat om twee jets te vormen, waar vandaan materie de ruimte in vloog – dit keer wel met genoeg snelheid. De ster zelf werd ongeveer vier keer groter en nam honderd keer in helderheid toe.
Meer informatie vind je in de vakartikelen van:
- Noam Soker, On the nature of the planet-powered transient event ZTF SLRN-2020, arXiv (2023).
- Kishalay De et al, An infrared transient from a star engulfing a planet, Nature (2023).
Speak Your Mind