14 december 2024

Sterrenkundigen bevestigen dat JD1 het allerzwakste sterrenstelsel waargenomen in het vroege heelal is

NIRCam beeld van de Abell 2744 cluster. Credit: Nature (2023). DOI: 10.1038/s41586-023-05994-w

We hebben ze al eens eerder hier ten tonele gevoerd, de drie sterrenstelsels JD1, JD2 en JD3. Ontdekt met de Hubble én Webb ruimtetelescoop én dankzij een natuurlijke, kosmische ’telescoop’, de cluster van sterrenstelsels Abell 2744 (a.k.a. MACS0647), die dankzij z’n werking als zwaartekrachtlens er voor zorgde dat het licht van JD1, JD2 en JD3 werd afgebogen én 13 keer versterkt. En met name dat laatste effect heeft er voor gezorgd dat Webb ze kon zien, anders waren ze zelfs voor Webb onzichtbaar geweest. En nu heeft een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Guido Roberts-Borsani (UCLA)  bevestigd dat het gaat om de allerzwakste sterrenstelsels ooit waargenomen in het vroege heelal. Met Webb’s NIRSpec instrument konden ze spectra maken van JD1, één van de ultralichtzwakke stelsels en daarmee kon diens afstand worden bepaald. JD1 z’n roodverschuiving bleek z=9,79 te zijn, dat wil zeggen hij was er al 13,3 miljard jaar geleden, 480 miljoen jaar na de oerknal, toen het heelal nog maar 4% van z’n huidige leeftijd had. Met een ander instrument van Webb, NIRCam, kon men uitgerekte gas- en stofslierten rondom het stelselszien, waar zich nieuwe sterren aan het vormen zijn.

Foto met in de inzet JD1 bij Abell2744. Credit: Guido Roberts-Borsani/UCLA); original images: NASA, ESA, CSA, Swinburne University of Technology, University of Pittsburgh, STScI

Webb heeft zwaardere en lichtsterkte sterrenstelsels gezien, die nóg verder weg liggen dan JD1, JD2 en JD3, maar de sterrenkundigen denken dat het juist deze iultralichtzwakke stelsels zijn die het grootste deel van het vroege heelal bevolkten. De zogeheten reïonisatie die toen plaatsvond en waarmee het neutrale waterstof in het heelal ioniseerde moet damn ook vooral doo dit soort stelsels hebben plaatsgevonden, denken Roberts-Borsani en zijn collega’s.

Meer informatie vind je in het vakartikel van Guido Roberts-Borsani et al, The nature of an ultra-faint galaxy in the cosmic dark ages seen with JWSTNature (2023).

Bron: Phys.org.

Share

Speak Your Mind

*