In de cirkels de tien sterrenstelsels waargenomen met Webb’s NIRCam (Near-Infrared Camera). Credits: NASA, ESA, CSA, Feige Wang (University of Arizona), and Joseph DePasquale (STScI)
De sterrenstelsels in het heelal zijn niet gelijkmatig verdeeld, nee alles is gerangschikt in een gigantisch groot kosmisch web van lange filamenten, gevormd door cluster en superclusters van sterrenstelsels, met hier en daar grote knooppunten van filamenten en daartussen grote leegtes met weinig of geen sterrenstelsels, dit alles bijeen gehouden door een onzichtbaar geraamte van donkere materie. Dit kosmische web begon zwak bijna 14 miljard jaar geleden en werd in de loop van de tijd duidelijker en sterker naarmate de zwaartekracht de materie samenbracht. Met de Webb ruimtetelescoop heeft men nu voor het eerst zo”n vroege streng van sterrenstelsels waargenomen, deel uitmakend van het toen nog prille kosmische web. Webb heeft tien sterrenstelsels ontdekt, die 830 miljoen jaar na de oerknal bestonden en die een lange streng of filament van drie miljoen lichtjaar vormen en die gravitationeel met elkaar waren verbonden. Scharnierpunt van de sterrenstelsels is één quasar, een sterrenstelsel met een actief superzwaar zwart gat. Men denkt dat de streng later geëvolueerd is tot een cluster van sterrenstelsels vergeijkbaar met de grote Comacluster, een groep van duizenden sterrenstelsels die zich bevindt op een afstand van ca. 300 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Hoofdhaar (Coma Berenices). Feige Wang (University of Arizona in Tucson, VS) en z’n team vonden de streng sterrenstelsels in het kader van het ASPIRE project (A SPectroscopic survey of biased halos In the Reionization Era), een project dat tot doel heeft om de omgeving te observeren van de vroegste zwarte gaten in het heelal. Met dit project houdt men continu 25 quasars in de gaten die bestonden toen het heelal een miljard jaar oud was, een tijd die deel uitmaakt van de zogeheten Epoch of Reionization (EoR), de tijd dat het waterstofgas in het heelal ioniseerde door de intense UV-straling van de eerste sterren en sterrenstelsels.
Webb identifies earliest strands of cosmic webhttps://t.co/AXA70IcNTx#ASPIRE #NASA #ESA #CSA #JWST #JamesWebbSpaceTelescope #Science #Space #CosmicWeb #EarliestStrands #VisitGuanajuato #TraveltoGuanajuato #BusinessinGuanajuato pic.twitter.com/rRa8b0ojIi
— GTO News🗞 (@NewsGto) July 1, 2023
Een deel van het onderzoek richt zich op acht quasars in het bijzonder, die al heel zware zwarte gaten in hun kern herbergen, variërend in massa van 600 miljoen tot 2 miljard keer de massa van de zon. Grote vraag die de sterrenkundigen al een poosje bezighoudt is hoe die zwarte gaten in korte tijd zo zwaar konden worden. Het idee is dat ze gestart zijn met een zwaar ‘zaad’ zwart gat, maar zelfs als dat zaadje duizend zonsmassa zwaar was moet de groei van de zwarte gaten nog duizend keer sneller zijn gegaan dan momenteel het geval is óm dergelijke superzware zwarte gaten te krijgen in dat stadium van het heelal. De quasar van het vroege filament van het kosmische web heet J0305-3150 en je ziet ‘m op de foto bovenaan in de middelste van de drie cirkels, rechtsboven – hieronder dezelfde foto, maar dan zonders de cirkels, allemala vastgelegd met Webb’s NIRCam (Near-Infrared Camera).
Credits: NASA, ESA, CSA, Feige Wang (University of Arizona), and Joseph DePasquale (STScI)
Meer informatie vind je in deze twee vakartikelen:
- Feige Wang et al, A SPectroscopic Survey of Biased Halos in the Reionization Era (ASPIRE): JWST Reveals a Filamentary Structure around a z = 6.61 Quasar. The Astrophysical Journal Letters, 2023; 951 (1): L4.
- Jinyi Fang et al, A SPectroscopic survey of biased halos In the Reionization Era (ASPIRE): A First Look at the Rest-frame Optical Spectra of z>6.5 Quasars Using JWST, The Astrophysical Journal Letters, 2023; 951 (1): L5.
Bron: NASA/Goddard.
