Sterrenkundigen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili lokaties waargenomen van stervorming én van de dood van sterren in de omgeving van een sterrenstelsel dat maar liefst 13,2 miljard lichtjaar van ons vandaan staat. Daarmee is dit een waarneming van ‘stellaire wiegen en graven’ in het verste sterrenstelsel ooit. Het team van sterrenkundigen, dat onder leiding stond van Yoichi Tamura (Nagoya University, Japan) bekeek met ALMA MACS0416_Y1, een sterrenstelsel in het sterrenbeeld Eridanus. Eerdere radiowaarnemingen hadden al laten zien dat er in MACS0416_Y1 zuurstof en stof zijn, wijzend op de aanwezigheid van interstellaire nevels. Tamura en zijn team konden 28 uur kijken naar MACS0416_Y1 met ALMA, welke telescoop kijkt in het submillimeter gebied van het spectrum.
Links: waarnemingen met Hubble en ALMA aan MACS0416_Y1. Stof wordt weergegeven in rood, zuurstof in groen en sterlicht ‘gevangen’ door Hubble in blauw. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Y. Tamura et al, NASA/ESA Hubble Space Telescope. Rechts: ALMA-stofemissies weergegeven in rood. Een verticaal langwerpige elliptische holte, een mogelijke superbel, is zichtbaar in het centrale gebied. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Y. Tamura et al
De resultaten toonden aan dat de stofgebieden en de zuurstofemissiegebieden nauw met elkaar verweven zijn en elkaar vermijden, wat duidt op een proces waarbij nieuw gevormde sterren in de nevels het omringende gas ioniseren. In de door het stof gedomineerde gebieden ontdekte men een enorme holte van zo’n 1000 lichtjaar doorsnede, welke vermoedelijk ontstaan is doordat zware sterren na een kort maar heftig leven als supernovae eindigen en daardoor een groot gat in de stofwolk hebben geblazen. Men spreekt van een superbel als zoiets door supernovae is veroorzaakt. Waarnemingen aan de bewegingen van het gas in MACS0416_Y1 maken duidelijk dat er grote groepen sterren gevormd worden in grote clusters. Met de Extremely Large Telescope (ELT) in de toekomst en Webb in de nabije toekomst wil men nauwkeuriger waarnemingen gaan verrichten aan MACS0416_Y1.
Meer informatie vind je in het vakartikel van Yoichi Tamura et al, The 300 pc Resolution Imaging of a z = 8.31 Galaxy: Turbulent Ionized Gas and Potential Stellar Feedback 600 Million Years after the Big Bang, The Astrophysical Journal (2023).
Bron: Phys.org.
