Foto van JWST-ER1 gemaakt met Webb. Credit: Van Dokkum et al., 2023.
Sterrenkundigen hebben met de Webb ruimtetelescoop in het kader van de JWST COSMOS-Web survey een zwaartekrachtlens waargenomen die het verst verwijderd is zoals nu bekend. De ontdekking is gedaan door een team onder leiding van Pieter van Dokkum (Yale University) en het gaat om een sterrenstelsel op 17 miljard lichtjaar afstand (roodverschuiving z∼1,94), met daar omheen een complete Einsteinring, het verbogen licht van een nóg verder verwijderd sterrenstelsel. Dat achtergrondstelsel ligt op 21 miljard lichtjaar afstand (z∼2,98) en het licht van dat stelsel wordt door het voorgrondstelsel JWST-ER1 tot een complete ring van licht verbogen, met twee opvallende rode concentraties. De zwaartekrachtlens is waargenomen met Webb’s Near Infrared Camera (NIRCam) en uit de waarnemingen blijkt dat het lensstelsel 650 miljard zonsmassa zwaar is, gepropt in een klein bolvormig stelsel met een straal van 21.500 lichtjaar, da’s kleiner dan het melkwegstelsel. Veel van de stelsels in het vroege heelal waren toen compact. JWST-ER1 had een lage snelheid van stervorming – pakweg vier nieuwe sterren per jaar gemiddeld – en daarmee wordt het ook wel een ‘quiescent’ stelsel genoemd.
Afbeelding die laat zien hoe zo’n Einsteinring kan ontstaan. Credit: S. Doyle / J. Spilker
Het sterrenstelsel op de achtergrond wordt JWST-ER1g genoemd en die had vermoedelijk wel een hoge graad van stervorming, gezien de geconcentreerde gebieden in de ring.
Meer informatie vind je in het vakartikel van Pieter van Dokkum et al, A massive compact quiescent galaxy at z=2 with a complete Einstein ring in JWST imaging, arXiv (2023).
Bron: Phys.org + Starts with a Bang.
