Artistieke impressie van het kwartet radiotelescopen waarmee de snelle radiouitbarsting werd bestudeerd. Credit: Daniëlle Futselaar/artsource.nl)
Korte radiouitbarstingen (Engels: Fast Radiobursts, FRB’s) – zeer kortdurende radiopulsen waarbij in enkele milliseconde net zoveel energie vrikomt als de zon in drie dagen uitstoot – werden in 2007 voor het eerst ontdekt en sindsdien zijn er een stuk of vijftig van ontdekt. Er zijn enkele periodieke FRB’s, maar van de meeste werd gedacht dat ze eenmalig waren. Maar recent onderzoek door een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Franz Kirsten (Chalmers) laat zien dat álle FRB’s zich zullen herhalen, al duurt het bij de één veel langer dan bij de ander. Om tot deze conclusie te komen onderzochten hij en z’n team FRB 20201124A, een hyperactieve periodieke FRB, waar ze met een kwartet radiotelescopen in Nederland, Polen, Duitsland en Zweden maar liefst 2000 uur naar keken. Tot dat kwartet behoorde onder andere de Westerbork Synthesis Radio Telescope (WSRT) van ASTRON in Drenthe.
Impressie van een Magnetar. Credits; ESA/ATG medialab
Van FRB 20201124A werden maar liefst 46 uitbarstingen geregistreerd, die allemaal slechts enkele milliseconden duurden. Daar bleken héél heldere uitbarstingen tussen te zitten, veel meer dan gedacht. Op basis van de waarnemingen aan deze ene FRB was men in staat om statistische vergelijkingen te maken tussen de ‘repeaters’ en de ‘non-repeaters’, de periodieke en de niet-periodieke FRB’s. En het blijkt dus dat ook de non-repeaters vroeg of laat toch weer een uitbarsting zullen meemaken.
Verder blijken de helderste FRB’s zich af te kunnen spelen in sterrenstelsels die zeer ver weg staan, stelsels zoals recent waargenomen met de Webb ruimtetelescoop. Kennelijk kwamen ze dus al vroeg in het heelal voor, toen de eerste sterren en sterrenstelsels zich vormden. Men denkt dat FRB’s geproduceerd worden door magnetars, neutronensterren met een zeer sterk magnetisch veld.
De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in het artikel A link between repetating and non-repeating fast radio bursts through their energy distributions, dat op 4 januari 2024 is verschenen in het tijdschrift Nature Astronomy.
Bron: ASTRON.
