Met de grijze en blauwe vlakken wordt het gebied aangegeven dat Euclid gaat onderzoeken. Credit: ESA/Euclid/Euclid Consortium.
De Europese ruimtetelescoop Euclid, die op 1 juli vorig jaar werd gelanceerd, is nu officieel begonnen met z’n onderzoek aan ‘het donkere heelal’. Komende zes jaar gaat Euclid miljarden sterrenstelsels waarnemen, variërend in tijd van nu tot tien miljard jaar geleden. Hij heeft een camera met een groot beeldveld – dat zijn de 36 detectoren van Euclid’s VIS instrument (zie de afbeelding hieronder) – en daarmee gaat ‘ie telkens opnames maken van 70 minuten, waar gemiddeld zo’n 50.000 sterrenstelsels op staan.
ESA/ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, S. Brunier, CC BY-SA 3.0 IGO
Naast foto’s maakt Euclid dan ook spectra van alle sterrenstelsels. Na die 70 minuten schuift Euclid z’n beeldveld iets op, hetgeen vier minuten duurt en dan wordt de volgende opname van 70m gemaakt. En dat dan in totaal meer dan 40.000 keer, waarmee pakweg 1/3 van de hele hemel komende jaren in beeld wordt gebracht (zie de afbeelding bovenaan). Zo wil men van minstens 1,5 miljard (!) sterrenstelsels de gegevens verzamelen en daarmee komen tot een driedimensionaal beeld van de verdeling van donkere materie in het heelal. Ook wil men dan meten wat precies de geometrie van het heelal is, d.w.z. wat de vorm/kromming van de ruimte is, of die positief, negatief of vlak is.
Na de lancering en aankomst van Euclid bij Lagrangepunt L2 (waar o.a. Webb zich ook bevindt) is men de ruimtetelescoop gaan testen en toen stuitte men op een groot probleem. Het bleek dat Euclid’s visible instrument (VIS) een klein beetje zonlicht opving, ondanks dat het zonnescherm toch helemaal naar de zon was gericht. Na flink puzzelen was de oplossing dat Euclid in een kleine hoek moest worden gedraaid ten opzichte van de oorspronkelijke ‘zone of avoidance’. Het oorspronkelijke waarneemplan moet geheel worden herzien, maar dat is inmiddels gebeurd.
Credit: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA/Planck Collaboration/A. Mellinger
Voor resultaten van Euclid’s waarnemingen hoeven we niet zes jaar te wachten, want tussentijds komen er ‘data releases’, zoals de eerste in de lente van 2025 met ‘deep field observations’. Zomer 2026 komt er een eerste grote release met kosmologische data. Wat Euclid komende weken waarneemt zie je hierboven weergegeven, de gele vlekjes in de afbeelding. Bron: ESA.
