Credit: JADES Collaboration
Sterrenkundigen zijn er met de Webb ruimtetelescoop in geslaagd om een sterrenstelsel te ontdekken dat 13 miljard jaar geleden al ‘dood’ was, dat wil zeggen dat de stervorming er was gestopt – een record. Het stelsel heeft een roodverschuiving van z∼7,3, hetgeen betekent dat het stelsel er al was toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was. Tobias Looser (Kavli Institute for Cosmology) en zijn team hebben het stelsel onderzocht met Webb’s NIRSpec instrument en daarmee een spectrum gemaakt. Daaruit blijkt dat het stelsel zich in een zogeheten ‘quenched state’ bevindt, een stadium waarin door gebrek aan koud gas er geen nieuwe sterren meer worden gevormd.
NIRSpec R100/prism spectrum van JADES-GS-z7-01-QU. Credit: Looser et al, 2023
En dat is best vreemd, want in die periode in het vroege heelal was het elders een ‘all-you-can-eat buffet’, waarin door het krimpen van koude gaswolken veel nieuwe sterren ontstonden. Pas later komt dan de fase dat de gasvoorraad opraakt en de stervorming stopt. Dat kan gebeuren als een superzwaar zwart gat het gas wegduwt door z’n sterke wind of dat de toevoer van gas vanuit de buitengebieden van een stelsel stokt, maar waarom dit bij dit stelsel, dat JADES-GS-z7-01-QU heet, al zo vroeg gebeurde is nog niet bekend. Waarnemingen in het kader van JADES (JWST Advanced Deep Extragalactic Survey) laten zien dat JADES-GS-z7-01-QU een periode van sterke stervorming meemaakte, die 30 tot 90 miljoen jaar duurde. Maar zo’n 10 tot 20 miljoen jaar vóór het moment dat Webb het stelsel ziet stopte de stervorming plotseling. Het is een klein sterrenstelsel, in massa vergelijkbaar met de Kleine Magelhaense Wolk, één van de begeleiders van de Melkweg.
Meer informatie over het dode sterrenstelsel vind je in het vakartikel van Tobias J. Looser et al, A recently quenched galaxy 700 million years after the Big Bang, Nature (2024).
Bron: Phys.org.
