19 april 2025

‘Hart en longen’ van sterrenstelsels voorkomen hun vroege dood

Credit: ESA/Hubble, L. Calçada (ESO)

Theoretisch zouden sterrenstelsels continu gas uit het intergalactische medium moeten aantrekken en dat zou moeten resulteren in een voortdurende stroom van nieuwe sterren, waardoor sterrenstelsels steeds groter zouden groeien, tot het stadium dat het gas op is en de stervorming stokt, zodat je op den duur zombiestelsels overhoudt, sterrenstelsels die dood en rood zijn, zoals ze worden genoemd. Maar dat is niet wat wordt waargenomen. Sterrenkundigen van de Universiteit van Kent hebben nu mogelijk ontdekt hoe dat kan, wat de sterrenstelsels in leven houdt. En dat zijn twee bekende verschijnselen: de superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels, die ze vergelijken met het hart van het menselijk lichaam, en de twee straalstromen of jets die in tegengestelde richtingen vanuit het zwarte gat de ruimte in spuwen en die ze vergelijken met de longen.

Credit: NASA/NASA/CXC/M.Weiss

Carl Richards en zijn collega Michael Smith denken dat het ‘hart’ van sterrenstelsels via z’n ‘longen’ pulseert, waardoor er heen en weer schokgolven in de vorm van geluidsgolven bewegen langs de assen van de straalstromen, net zoals onze longen zuurstof in en uit ademen. Dat zorgt er voor dat er energie vanuit het centrum de ruimte in wordt gebracht en de toevoer van materie richting centrum wordt vertraagd. Simulaties op  computers hebben dit beeld van sterrenstelsels bevestigd. De geluidsgolven in de ruimte zijn daadwerkelijk waargenomen in de Perseus cluster van sterrenstelsels, hierboven te zien. Daarmee zijn het dus de superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels die de groei van de stelsels reguleren en hun levensduur verlengen, omdat ze er voor zorgen dat er genoeg gas in de omgeving overbijft.

Meer hierover kan je lezen in het vakartikel van  Carl Richards et al, Simulations of Pulsed Over-Pressure Jets: Formation of Bellows and Ripples in Galactic EnvironmentsMonthly Notices of the Royal Astronomical Society (2024).

Bron: Phys.org.

Share

Speak Your Mind

*