7 december 2024

Getijdenverstoring AT2018fyk gaat kosmisch lichtspektakel opleveren in 2025

Art.afb. van een ster die om een superzwaar zwart gat cirkelt, een zich herhalende gebeurtenis die de kern lijkt te vormen van het hemels object AT2018fyk NASA/CXC/M, Weiss

Een internationaal team van astronomen o.l.v. Dheeraj Pasham van het MIT, (Massachussetts, VS), heeft met behulp van waarnemingen van de Chandra X-ray Observatory, ESA’s XMM-Newton en de NICER telescopen voorspelt dat er volgend jaar een heus lichtspektakel in de kosmos zal optreden ten gevolge van een supermassief zwart gat dat een restant van een ster op zal slokken ten gevolge van een TDE of ‘Tidal Disruption Even’. Deze TDE wordt aangeduid als het AT2018fyk. Het spektakel zal zich afspelen op een afstand van 860 miljoen lichtjaar van de aarde. Reeds eerder werd gezien hoe dit superzware zwart gat twee keer eerder een deel van de ‘ongelukkige’ ster nam, en voorspelde het team van Prisham wanneer het zwart gat deze gebeurtenis zou gaan herhalen.

In 2018 merkte de astronomen m.b.v. de All Sky Automated Survey for SuperNovae op dat dit sterrenstelsel veel helderder was geworden. Na observaties met NASA’s NICER, Chandra, en XMM-Newton, stelde men vast dat de toename in helderheid afkomstig was van een ‘getijdenverstoring’, of TDE, en de ster flink uiteen werd gescheurd, en ‘verorberd’ door het zwarte gat waar het nabij kwam. Het materiaal van de ster nabij het zwarte gat produceerde röntgenstraling en UV-licht, dit vervaagde destijds na zo’n 500 dagen. Na ongeveer twee jaar flikkerde het UV-licht en X-straling weer op. De ster had de TDE dus deels overleefd, en bij de tweede dichte nadering van het zwarte gat werd er weer meer materiaal weggetrokken, wat meer röntgenstraling en UV-licht opleverde. Dit onderzoek werd in 2023 gepubliceerd in de AJL, en stond o.l.v. Thomas Wevers, van het Space Telescope Science Institute in Baltimore.
 
Wevers en co. zagen m.b.v. Chandra observaties dat het licht in het sterrenstelsel af zou nemen in augustus 2023. Dit bleek inderdaad het geval, en Dheeraj Pasham van het MIT leidde het onderzoek voor de volgende fase van het opslokken van deze ster. M.b.v..Chandra en Swift, ontdekten ze dat de ster ongeveer eens in de drieënhalf jaar het dichtst bij het zwarte gat komt, en waarschijnlijk tussen mei en augustus 2025 weer zal oplichten. Ze denken dat dit proces bijna twee jaar zal duren. Co-auteur Eric Couglin stelt “Dit zal waarschijnlijk meer een snack zijn dan een volledige maaltijd, omdat de tweede maaltijd kleiner was dan de eerste en de ster wordt weggevaagd.” De auteurs denken dat de gedoemde ster van oorsprong een binair systeem was. Toen het duo het zwarte gat naderde, trok de zwaartekracht ze uit elkaar. De ene kwam in de baan van het zwarte gat terecht, en de andere werd de kosmos in geslingerd. Het team is van plan om AT2018fyk zo lang mogelijk te blijven volgen om het gedrag van zo’n exotisch systeem te bestuderen. Bron; NASA/Chandra, AJL, Space New Atlas
Share

Speak Your Mind

*