SpaceX aurora, 3 november 2023, Credits; Stephen Hummel/McDonald Observatory/University of Texas, Austin
- ‘Stervende SpaceX-raket creëert een gloeiende, Melkweg-achtige spiraal midden in het noorderlicht’ met deze prozaïsche titel kopte de site LiveScience dit voorjaar een fraai hemels spektakel in. En inderdaad, SpaceX laat letterlijk en figuurlijk zijn hemelse sporen steeds vaker na. Wetenschappers hebben de afgelopen paar jaar ontdekt dat de rakettrappen van SpaceX bij terugkeer naar de aarde zogenoemde ‘SpaceX-aurora’s’ veroorzaken, deze kunnen de vorm aannemen van gloeiend rode lichtbollen, of helderwitte spiraalvormige lichtslierten. Het wordt ook wel een nieuw soort noorderlicht genoemd, en vormt geen bedreiging voor het milieu of het leven op aarde. Het fenomeen is een groeiend aandachtsgebied, veranderingen in de ionosfeer kunnen kortegolfradiocommunicatie en GPS-signalen verstoren.
Dat raketlanceringen tijdelijke gaten slaan in de bovenste lagen van de atmosfeer en dan lichtbollen veroorzaken is een fenomeen dat al langer bekend is. Het betreft de bovenste ionosfeer, het deel van de atmosfeer tussen 80 en 644 kilometer boven het aardoppervlak waar gas wordt geïoniseerd. Deze ‘ionosferische gaten’ kunnen gasmoleculen in dit deel prikkelen en leiden tot strepen rood, een soort poollicht. In juli 2023, bijvoorbeeld scheurde een Falcon 9 raket van SpaceX, een gat boven Arizona open dat de hemel rood deed kleuren, en in september 2023, sloeg een raket van de Amerikaanse Space Force een gat in de ionosfeer boven Californië.
Nu hebben astronomen bij het McDonald Observatory in Texas soortgelijke maar unieke rode lichten gezien die lang nadat de Falcon 9-raketten van SpaceX de atmosfeer van de aarde hebben verlaten, verschijnen. Deze lichten, die kleiner en bolvormiger zijn dan de lange strepen die worden gecreëerd door raketlanceringen, zijn het resultaat van ionosferische gaten die zijn uitgehouwen door de secundaire boosters van de raketten terwijl ze terugvallen naar de aarde nadat ze zich hebben losgemaakt van de raket, meldde Spaceweather.com. Astronomen zagen de eerste van deze SpaceX-aurora’s boven het observatorium in februari en zien er nu ‘2 tot 5 per maand’, aldus Stephen Hummel, een astronoom bij het McDonald Observatory, aan Spaceweather.com, en voegde eraan toe dat het heldere bollen zijn, die goed te zien zijn met het blote oog.
Het zijn dus zowel opstijgende raketten als naar aarde terugkerende boosters die gaten maken in de ionosfeer door brandstof in de ionosfeer te lozen. Hierdoor worden geïoniseerde zuurstofatomen opnieuw gecombineerd of veranderen ze weer in gewone gasmoleculen. Deze transformatie exciteert de moleculen en zorgt ervoor dat ze rood licht afgeven, vergelijkbaar met wanneer het gas wordt geëxciteerd door zonnestraling tijdens traditionele poollichtshows. Dit creëert in feite een gat in het omringende plasma. Maar de gerecombineerde moleculen worden opnieuw geïoniseerd, waardoor de gaten binnen 10 tot 20 minuten worden gesloten.
De de-orbiting boosters van SpaceX laten brandstof vrij tijdens korte verbrandingen om het vallende puin te manoeuvreren om te landen in de zuidelijke Atlantische Oceaan in plaats van op land te crashen. De resulterende gaten vormen zich doorgaans boven het zuidelijk-centrale deel van de VS ongeveer 90 minuten na de lancering op een hoogte van ong. 300 km.
Dan zijn er naast de rode lichtbollen ook de ‘SpaceX-spiralen’. De raketboosters draaien rond en dumpen hun overgebleven brandstof in de ruimte voordat ze uit hun baan gaan, waardoor een wolk van kleine ijskristallen ontstaat. Deze kristallen kunnen af en toe zonlicht terugkaatsen naar de aarde en de verlichte brandstof creëert heldere spiralen in de nachtelijke hemel, bekend als ‘SpaceX spiralen’. Zie hier bijvoorbeeld in april 2024 die scheen tijdens een traditioneel poollicht in Alaska. Het aantal lanceringen van SpaceX neemt snel toe, dus de aurora’s en spiralen zullen in de toekomst waarschijnlijk vaker voorkomen. Bronnen; LiveScience, SpaceWeather.com, SpaceX, NASA/NOAA
Speak Your Mind