Credit: NASA, ESA, J. Olmsted (STScI)
Sterrenkundigen hebben met behulp van de Hubble ruimtetelescoop ontdekt dat de energierijke jet of straalstroom van een superzwaar zwart gat in staat is om stellaire uitbarstingen te veroorzaken. Sterren gelegen in de buurt van de de jet kunnen als nova exploderen. Het gaat om het zwarte gat in de kern van M87, het welbekende zwarte gat M87*, dat 6,5 miljard keer zo zwaar als de zon is en dat als eerste zwart gat gefotografeerd is met de Event Horizon Telescope (EHT). Novae zijn witte dwergsterren, die deel uitmaken van binaire systemen en die door toevoer van materie zwaarder worden dan een bepaalde kritische grens en die dan een uitbarsting meemaken. Met Hubble hebben Alec Lessing (Stanford University) en zijn team gezien dat er in de buurt van de jet van M87* twee keer zoveel novae afgaan als elders in het elliptische stelsel. De jet is zo’n 3000 lichtjaar lang en kan met telescopen vanaf de aarde gezien worden (zie de foto hieronder, gemaakt met Hubble). In totaal zag men in enkele jaren tijd met Hubble 94 novae, te zien als blauwgetinte ’transient events’.
Credit: NASA, ESA, A. Lessing (Stanford University), E. Baltz (Stanford University), M. Shara (AMNH), J. DePasquale (STScI)
Dat er in de buurt van de jet twee keer zoveel novae zijn gedetecteerd als elders kan twee dingen betekenen: of er zijn daar twee keer zoveel binaire systemen, die als nova kunnen exploderen, of er ijn net zoveel binaire systemen als elders, maar de kans dat die in de buurt van zo’n jet uitbarsten is twee keer zo groot. Men denkt aan dat laatste en dat zou dan kunnen als bijvoorbeeld de jet er voor zorgt dat er meer waterstof naar de witte dwerg wordt geleverd dan wanneer alleen de compagnon voor de toevoer zorgt. Wat ook kan is dat door de jet de compagnon van de witte dwrg extra wordt verhit en die ster daardoor nog meer materie aan de witte dwerg levert.
Meer over het onderzoek met hubble aan M87 kan je lezen in het vakartikel van Alec M. Lessing et al, A 9-Month Hubble Space Telescope Near-UV Survey of M87. II. A Strongly Enhanced Nova Rate near the Jet of M87, arXiv (2023).
Bron: Phys.org.
Speak Your Mind