Credit: X-ray: NASA/CXC/Queen’s Univ. Belfast/M. Nicholl et al.; Optical/IR: PanSTARRS, NSF/Legacy Survey/SDSS; Illustration: Soheb Mandhai / The Astro Phoenix; Image Processing: NASA/CXC/SAO/N. Wolk
Sterrenkundigen hebben met NASA’s Chandra röntgen-ruimtetelescoop een superzwaar zwart gat ontdekt dat net een ster door z’n zwaartekracht aan stukken heeft gescheurd en als één grote kosmische maaltijd oppeuzelt, terwijl hij dat stellaire wrak nu gebruikt om een andere ster of een kleinere zwarte gat te ook op te peuzelen. Het gaat om het superzware zwarte gatr gelegen in de kern van het sterrenstelsel AT2019qiz, dat 210 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd is. In 2019 kon men aan de hand van veranderingen in de lichtkracht van het stelsel zien dat er een zogeheten ’tidal disruption event’ (TDE) gaande is, een gebeurtenis waarbij een zwart gat een ster dat te dichtbij gekomen is door getijdewerking aan stukken scheurt en in korte tijd opvreet. Tegelijk zag men bij dit stelsel zogeheten ‘quasi-periodic eruptions’ (QPE’s), korte en regulier optredende veranderingen in de lichtkracht, in dit geval röntgenstraling. Langzaam maar zeker werd duidelijk dat de TDE en de QPE’s verband houden met elkaar.
Men denkt nu dat de TDE van 2019 een wolk van de voormalige ster heeft achtergelaten en dat er op regelmatige momenten iets anders dwars door die wolk heen vliegt, waardoor er uitbarstingen van röntgenstraling zijn, de waargenomen QPE’s. Waarnemingen gedaan met NASA’s Neutron Star Interior Composition Explorer (NICER) laten zien dat dat ongeveer iedere 48 uur gebeurt. Men denkt nu dat het een andere ster of een kleiner zwart gat is dat een baan om het grote zwarte gat heeft en dat het om de twee dagen door die wolk heen vliegt. In de toekomst zal ook die metgezel worden opgevreten door het grote zwarte gat.
Meer hierover is te lezen in het vakartikel van Nicholl, M, et al., 2024, Nature; arXiv:2409.02181. Bron: Chandra.
Speak Your Mind