22 januari 2025

IXPE geeft meer inzicht in de vorm van de corona van zwarte gaten

Impressie van de corona van een zwart gat, het gebied met de paarse kleur, gelegen boven de accretieschijf. Credit: NASA/Caltech-IPAC/Robert Hurt

Gebruikmakend van  NASA’s IXPE (Imaging X-ray Polarimetry Explorer) missie hebben sterrenkundigen meer inzicht gekregen in de vorm van de corona van zwarte gaten. Een corona is een verschuivend plasmagebied dat deel uitmaakt van de stroom van materie dat naar een zwart gat toevalt, een gebied waarover alleen theoretische kennis bestaat – waarnemingen aan coronae van zwarte gaten waren er niet, tot nu tenminste. De zon heeft ook een corona, een gebied van superheet gas, plasma geheten. Bij de zon kan de corona enkele miljoenen graden heet zijn. De corona van zwarte gaten kan wel miljarden (!) graden heet zijn.

Met IXPE kan men gepolariseerde röntgenstraling waarnemen en daarmee heeft men twaalf zwarte gaten bestudeerd, waaronder Cygnus X-1 en Cygnus X-3, welke 7.000 resp. 37.000 lichtjaar van ons vandaan staan, en LMC X-1 en LMC X-3, die zich in de Grote Magelhaense Wolk bevinden, 165.000 lichtjaar van ons vandaan. Dat zijn allemaal stellaire zwarte gaten, maar IXPE keek ook naar enkele superzware zwarte gaten, o.a. in de kern van het Circinusstelsel, op 13 miljoen lichtjaar afstand. Uitkomst van de waarnemingen is dat de corona zich in dezelfde richting blijkt uit te strekken als de accretieschijf, wat voor het eerst aanwijzingen opleverde voor de vorm van de corona en een duidelijk bewijs van zijn relatie met de accretieschijf. Dit was zowel bij de stellaire als bij de superzware zwarte gaten het geval.

Meer hierover is te lezen in het vakartikel A Comparison of the X-Ray Polarimetric Properties of Stellar and Supermassive Black Holes, dat verschenen is in The Astrophysical Journal.

Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*