7 november 2024

Betelgeuze heeft mogelijk een kleine compagnon: ‘Betelbuddy’

Impressie van betelgeuze én Betelbuddy. Credit: Lucy Reading-Ikkanda/Simons Foundation

Recente aanwijzingen laten zien dat de rode superreus Betelgeuze niet op het punt staat om als supernova te exploderen, maar dat de veranderlijkheid in zijn lichtcurve komt door de aanwezigheid van een kleine begeleider, een ster die formeel Alpha Ori B heet, maar die als nickname ‘Betelbuddy’ heeft. Als een sneeuwploeg dendert Betelbuddy in zijn baan om Betelgeuze door grote wolken stof en ploegt hij die wolken voor zich uit, zodat de superreus gezien vanaf de aarde in lichtsterkte toeneemt. Enkele maanden terug had ik het in deze Astroblog ook al over een mogelijke begeleider van Betelguze. Jared Goldberg (Flatiron Institute’s Center for Computational Astrophysics) en twee collega’s hebben de ster bestudeerd en dan met name zijn veranderlijkheid. Betelgeuze kent twee periodes van veranderlijkheid, de ene die iets langer dan een jaar duurt en de ander die pulseert op een tijdschaal van zes jaar. Het zijn deze pulsen die als het ware de hartslag van Betelgeuze vormen en bestudering ervan kan meer laten zien over de toekomst van de ster. Maar wat nu als die pulsen niet intrinsiek van aard zijn, dus door de ster zelf worden veroorzaakt, maar door een externe factor, zoals een kleine begeleider? Met name van de zesjarige puls is de vraag of dat een intrinsieke puls is óf dat het een zogeheten ‘lange secundaire periode’ is. In dat laatste geval is er een externe factor, zoals een veranderend magnetisch veld of een begeleider.

Infografiek over Betelgeuze en Betelbuddy.  Credit: Lucy Reading-Ikkanda/Simons Foundation.

Met computermodellen heeft men de beschikbare gegevens van Betelgeuze bestudeerd en de meest waarschijnlijke uitkomst is dat Betelgeuze een kleine begeleider heeft, die zich door de dichte stofwolken om de superreus heen ploegt. Ze schatten in dat Betelbuddy maximaal twee keer zo zwaar als de zon is – Betelgeuze zelf is pakweg 15 tot 20 keer zo zwaar als de zon. Wat de aard van de begeleider is dat is nog niet duidelijk. Een op de zon lijkende ster lijkt het meest waarschijnlijk te zijn, maar het zou ook een neutronenster kunnen zijn. Dan zou er alleen ook röntgenstraling zichtbaar moeten zijn en die is (tot nu toe) niet gemeten. Ze gaan nu proberen om komende tijd Betelbuddy direct waar te nemen met telescopen.

Meer over Betelgeuze en Betelbuddy is te lezen in het vakartikel van Jared A. Goldberg et al, A Buddy for Betelgeuse: Binarity as the Origin of the Long Secondary Period in $α$ OrionisarXiv (2024).

Bron: Phys.org.

Share

Speak Your Mind

*