Hubble en Webb zien dat Wega een verrassend gladde schijf om zich heen heeft

Credit: NASA, ESA, CSA, STScI, S. Wolff (University of Arizona), K. Su (University of Arizona), A. Gáspár (University of Arizona)

In de film Contact uit 1997, waarin wetenschapper Ellie Arroway (gespeeld door Jodi Foster) een reis maakt naar de ster Wega, komt ze terecht in een storm van puin, die om de ster heen cirkelt. In het jaar dat de film verscheen was al duidelijk dat die schijf van puin geen sciencefiction is, want in 1983 werd met de satelliet IRAS ontdekt dat de ster door een schijf van stof wordt omgeven waaruit in de toekomst misschien planeten kunnen ontstaan. Recent is de schijf waargenomen met zowel de Hubble als de Webb ruimtetelescopen en daaruit blijkt dat de schijf rond Wega verrassend glad is. En dat maakt het onaannemelijk dat zich planeten in de schijf bevinden, want die zouden als een soort sneeuwploeg banen leeg moeten maken en dat zou met de grote telescopen te zien moeten zijn.

Wega is een blauwwitte ster, die wel veertig keer zo lichtsterk is als de zon. Dat licht veroorzaakt een druk op de deeltjes in de stofschijf en hoe lichter de deeltjes zijn, des te groter is de druk en daardoor komen de lichtere deeltjes verder van de ster te liggen, terwijl de zwaardere deeltjes zich dichter bij de ster bevinden. Dat zorgt er voor dat de schijf uit verschillende lagen bestaat met verschillende dichtheden. Met Hubble kan men goede de buitenste delen van de schijf zien, waar de dichtheid van de deeltjes vergelijkbaar is met die van rook, dat zonlicht weerspiegelt. De schijf heeft rond een afstand van 60 AE (=astronomische eenheid, 1 AE=149 miljoen km)een gat en die is mooi door Webb in beeld gebracht. Dat gat is eigenlijk de enige ‘oneffenheid’ in de schijf, verder is die opvallend glad. Oneffenheden zijn wel waargenomen in de schijf rond een andere bekende ster, Fomalhaut. Daarin bevinden zich mogelijk wel drie planeten. Niet duidelijk is waarom bij de ene ster de schijf uitermate glad is, terwijl die bij andere sterren oneffenheden bevat.

Deep Search for a scattered light dust halo around Vega with the Hubble Space Telescope https://t.co/mltA1JwOYd pic.twitter.com/VU5LIWXgGo

— Nirmata (@En_formare) November 1, 2024

Meer informatie over de schijf rondom Wega vind je in deze twee vakartikelen:

1. 1. Schuyler Wolff et al. Deep Search for a scattered light dust halo around Vega with the Hubble Space Telescope. The Astrophysical Journal (in press), 2024 [abstract]
   2. Kate Su et al. Imaging of the Vega Debris System using JWST/MIRI. The Astrophysical Journal (in press), 2024

Bron: NASA.

Gerelateerde Astroblogs:

Opvallende stoffige ‘kattenstaart’ ontdekt door Webb in het Beta Pictoris Systeem Webb heeft de extreme stervorming in M82 in beeld gebracht