De aarde had misschien ooit een ring zoals Saturnus – en dat veroorzaakte chaos en had impact op het klimaat

De ringen van Saturnus zijn wellicht ontstaan toen een grote ijsmaan, vergelijkbaar met Titan, aan stukken is gescheurd door de immense zwaartekracht van de planeet. Credit: Steven Hobbs, CICLOPS (Cassini Imaging), NASA.

Het lijkt wel een nieuwe variatie op Tolkien’s Lord of the Rings’ fantasy-kronieken, maar nee.. Een team planetair onderzoekers van de Australische Monash Universiteit heeft onderzocht of de aarde ooit een ring heeft gehad, een ring van rotsen, zoals Saturnus. De ringen van Saturnus zijn iconisch, ooit ontdekt door Galileo Galilei, en door Constantijn Huygens als een ‘schijf’ beschreven. Het team van Monash heeft nu de hypothese opgesteld dat er ongeveer 466 miljoen jaar geleden een rotsachtige ring rond de aarde is gevormd, en dat deze enkele tientallen miljoenen jaren heeft standgehouden. Deze conclusie was het resultaat van rigoureus geologisch speurwerk door het team o.l.v. Oliver Hull. Deze ring om de aarde zou chaos op het oppervlak van de aarde hebben veroorzaakt. Het resultaat van het onderzoek werd gepubliceerd in Earth and Planetary Science Letters.

De aarde heeft verschillende stadia doorlopen in zijn ontstaansgeschiedens. Ooit was de aarde bedekt met oceanen van magma, later werd ze een tijd een gigantische sneeuwbal. Landmassa’s zijn uiteengevallen, uit elkaar gedreven en weer bij elkaar gekomen in de loop van honderden miljoenen jaren, maar een periode waarin de aarde een ring had, is een relatief nieuw idee. In die tijd, van zo’n 466 miljoen jaar geleden, genaamd het Ordovicum, lijkt er een toename te zijn geweest van het aantal inslagkraters op aarde. Het team bracht de locaties van 21 bekende kraters van deze leeftijd in kaart en gebruikte modellen van bewegingen van tektonische platen om ze terug te volgen naar waar ze waren op het moment van de inslag. Interessant genoeg leken ze allemaal binnen 30 graden van de evenaar te zijn ingeslagen. Normaal gesproken zou je verwachten dat ze op volledig willekeurige locaties over de hele wereld zouden inslaan (een bijzondere bevinding, maar rekening werd gehouden met een steekproeffout).

Om daarachter te komen, berekenden de onderzoekers vervolgens hoeveel van het continentale oppervlak uit die tijd kraters zo lang zou kunnen bewaren. Ze concentreerden zich op stabiele, ongestoorde delen van de aardkorst die dateren van vóór het midden-Ordovicium, m.u.v. gebieden die zijn begraven, geërodeerd of beïnvloed door tektonische activiteit. De beste resultaten werden gevonden in West-Australië, Afrika en delen van Noord-Amerika en Europa. Het team gebruikte vervolgens dezelfde tektonische modellen om de tijd terug te draaien om te vinden waar op de planeet die toplocaties zich in het Ordovicium bevonden. En inderdaad, slechts 30% van dit geschikte land bleek zich in de buurt van de evenaar te bevinden. Het feit dat alle 21 kraters in dit minderheidsdeel land terechtkwamen, is een statistische anomalie, aldus het team. Wat zou ervoor zorgen dat een toestroom van meteorieten zich rond de evenaar zou concentreren? Als de aarde ongeveer 466 miljoen jaar geleden een passerende asteroïde zou hebben gevangen, zou deze in stukken zijn gescheurd en een ring hebben gevormd. Dit puin zou vervolgens op de planeet neerregenen, gericht op de evenaar, gedurende enkele tientallen miljoenen jaren.