Credit: NASA, ESA, Ralf Crawford (STScI)
De Grote Magelhaense Wolk (Engels: Large Magellanic Cloud, LMC) is een onregelmatig dwergstelsel in de buurt van het veel grotere Melkwegstelsel. Lang werd gedacht dat het een satellietstelsel is, dat in een baan om het Melkwegstelsel draait. Maar daar is men van teruggekomen, want het idee is nu dat het gewoon de melkweg passeert en dat het ‘net’ (in astronomische termen) de kortste afstand heeft bereikt. Recente waarnemingen gedaan met Hubble laten zien dat die passage niet zonder gevolgen is: het grootste deel van de bolvormige gashalo die de LMC omringt is er door weggeblazen! Sterrenkundigen zijn er voor het eerst in geslaagd om de halo rondom de LMC te meten en dat kon alleen dankzij de inzet van de Hubble ruimtetelescoop. De halo blijkt erg klein te zijn, pakweg 50.000 lichtjaar in doorsnede. Dat is wel tien keer kleiner dan van halo’s om andere dwergstelsels, die net zoveel massa als de LMC hebben. Men denkt dat het stelsel veel gas heeft verloren door de passage langs de Melkweg, door een verschijnsel dat ramdruk (Engels: ram pressure) wordt genoemd. Ondanks dat verlies blijft er nog genoeg gas in de halo over om nieuwe sterren te vormen. De LMC heeft nog steeds een compacte, stompe halo van gas. Het Melkwegstelsel zelf heeft ook een halo, die veel groter is dan die van de LMC, en de botsing tussen de twee halo’s zorgt voor een kielzog van gas achter het kleine sterrenstelsel, vergelijkbaar met de staart van een komeet (zie de impressie hierboven). De halo van de Melkweg werkt als een soort van kosmische haarföhn, die de halo van de LMC langgerekt maakt.
Schets van hoe de passage er in tijd uitziet. Credit: NASA, ESA, Ralf Crawford (STScI)
Hubble kon de omvang van de LMC-halo meten dankzij het licht van 28 ver verwijderde quasars. Dat licht schijnt door de halo heen en met Hubble’s Cosmic Origins Spectrograph (COS) kon men precies zien welk licht van de quasars door het gas in de halo geabsorbeerd wordt. Zo kon men ook zien hoe snel en in welke richting het gas in de halo beweegt. Bij toekomstige waarnemingen wil men vooral de kop van de komeetvormige halo van de LMC gaan bestuderen.
The Large Magellanic Cloud (LMC) is one of the Milky Way galaxy's nearest neighbors. This dwarf galaxy looms large on the southern nighttime sky at 20 times the apparent diameter of the full Moon. And it survived a crash with our galaxy’s halo. (1/6) pic.twitter.com/fg9N7w50AD
— Space Telescope Science Institute (@SpaceTelescope) November 14, 2024
Meer over de halo rondom de Grote Magelhaense Wolk is te lezen in het vakartikel van Sapna Mishra et al, The Truncated Circumgalactic Medium of the Large Magellanic Cloud, arXiv (2024).
Bron: Phys.org.
Speak Your Mind