Lichtcurve, spectrum en foto’s van J1721+8842. Credit: arXiv (2024). DOI: 10.48550/arxiv.2411.04177
Een internationaal team van sterrenkundigen heeft twee sterrenstelsels ontdekt die zo zijn uitgelijnd dat hun zwaartekracht als een samengestelde lens werkt. Dat de massa van sterrenstelsels licht van erachter liggende sterrenstelsels kan verbuigen is al lang bekend – Einstein voorspelde het al op basis van zijn Algemene Relativiteitstheorie en in de praktijk worden ‘zwaartekrachtlenzen’ zoals het wordt genoemd al decennia waargenomen. Maar nu is er door het eerst een tweetal sterrenstelsels ontdekt die zo uitgelijnd zijn dat ze samen werken als een samengestelde lens, da’s een lens die uit twee lenzen bestaat. Vaak zijn lenzen van telescopen samengesteld, omdat ze afzonderlijk optische fouten hebben, zoals coma en dispersie, maar samengesteld worden die fouten gecorrigeerd.
J1721+8842 – the first Einstein zig-zag lens: https://t.co/u4FVmdjlHd -> First known double #GravitationalLens could shed light on universe’s expansion: https://t.co/shscDt1BvX – zigzagging light bent by perfectly aligned galaxies could improve estimates of H0.
— Daniel Fischer @[email protected] (@cosmos4u) November 14, 2024
Het systeem van stelsels heet J1721+8842 en in eerste instantie werd gedacht dat het om één enkel elliptisch sterrenstelsel gaat, dat het licht van een verder staande quasar afbuigt en versterkt. Door de lenswerking wordt het licht van de quasar in zes afzonderlijke stippen afgebogen en onderzoek van die stippen gedurende een periode van twee jaar laat zien dat het lensstelsel in werkelijkheid uit twee sterrenstelsels bestaat. Voor dat onderzoek is ook gebruik gemaakt van de Webb ruimtetelescoop. Bij het onderzoek heeft men o.a. gekeken naar de variatie in de lichtcurve van de zes lichtbronnen. Op de foto’s is een rode ring te zien, waarvan eerst werd gedacht dat het een Einsteinring was, een variatie van een zwaartekrachtlens. Maar het onderzoek met Webb laat zien dat die rode ring het tweede lensstelsel is. Met het dubbele karakter van J1721+8842 wil men nu gaan kijken of de Hubble constante er mee te bepalen is.
Meer informatie over het bijzondere karakter van J1721+8842 is te vinden in het vakartikel van F. Dux et al, J1721+8842: The first Einstein zig-zag lens, arXiv (2024).
Bron: Phys.org.
Speak Your Mind