Credit: NASA, ESA, Bin Ren (Université Côte d’Azur/CNRS)
Sterrenkundigen hebben met de Hubble ruimtetelescoop nieuwe opnames gemaakt van de beroemde quasar 3C 273, de beste opnames tot nu toe van deze quasar. 3C273 werd in 1963 ontdekt door de Amerikaans-Nederlandse sterrenkundige Maarten Schmidt, die meer wilde weten over de intense radiostraling van het object. Het leek op foto’s op een ster, maar uit metingen aan het spectrum om de roodverschuiving te bepalen bleek het wel 2,5 miljard lichtjaar ver weg te staan, veel te ver om een afzonderlijke ster te kunnen zien. Er werden daarna veel meer quasars ontdekt – de naam is een afkorting van quasi-stellaire objecten – en nu weten we dat het sterrenstelsels zijn met een zeer actief superzwaar zwart gat in hun centrum, actief geworden door de aanvoer van heel veel materie. Dat 3C 273 er op foto’s als een ster uitziet komt omdat de Active Galactic Nuclei (AGN) van het zwarte gat en zijn directe omgeving zoveel straling produceert dat die de rest van het sterrenstelsel volledig overstralen. De helderheid van AGN’s kan wel meer dan tien keer zo groot zijn als die van de helderste elliptische sterrenstelsels.
Credit: NASA, ESA, Bin Ren (Université Côte d’Azur/CNRS)
Bin Ren (Côte d’Azur Observatory and Université Côte d’Azur in Nice, Frankrijk) en zijn team hebben nu nieuwe foto’s gemaakt van 3C 273 met Hubble en daarop zijn nu meer details te zien van het sterrenstelsel. Binnen een straal van 16.000 lichtjaar zijn op de foto’s allerlei ‘vreemde dingen’ te zien, een paar ‘blobs’ van verschillende grootte en een raadselachtig L-vormig filament. Mogelijk zijn sommige van die blobs kleine satellietstelsels, die rondom het zwarte gat draaien – dienend als bron om het zwarte gat van materie te voorzien. In 1994 was uit waarnemingen met Hubble al duidelijk dat de omgeving van quasars veel complexer is dan eerst werd gedacht en dat er sprake was van allerlei botsende sterrenstelsels en satellietstelsels.
Door gebruik te maken van Hubble’s STIS instrument, die kan werken als een coronagraaf om het centrale verblindende licht weg te filteren, was men in staat om de omgeving van de AGN in 3C 273 beter in beeld te brengen. Zo kon men tot acht keer dichter bij het zwarte gat kijken dan bij eerdere waarnemingen. Ook kon men de jet of straalstroom van 3C 273 goed bekijken, welke 300.000 lichtjaar lang is, de lange sliert rechts op de foto bovenaan. Door de opnames te vergelijken met die van 22 jaar geleden kon men zien dat hoe verder weg de jet van het zwarte gat is des te hoger is zijn snelheid. Bij toekomstige opnames wil men ook in het infrarood kijken naar 3C 273 en wel met de Webb ruimtetelescoop. Inmiddels zijn er al meer dan een miljoen quasars bekend, maar daarvan is 3C 273 wel de meest bekende.
Meer informatie over de waarnemingen met Hubble aan 3C 273 zijn te vinden in dit Science Paper: The science paper by Bin Ren et al., PDF (8.06 MB)
Bron: NASA/Hubble.
De suggestie wordt hier gewekt dat naarmate de straalstroom zich voortplant de snelheid toeneemt, maar dat is natuurlijk niet zo 😉 er zitten gewoon verschillen in de initiële snelheid van de waargenomen stofdeeltjes in de beam neem ik aan….. of het bijkomstige effect van de uitdijing van het universum??