14 februari 2025

Nieuw radiostelsel door MeerKAT ontdekt met plasmajets 32 keer zo groot als het Melkwegstelsel

Credits: K.K.L Charlton (UCT), MeerKAT, HSC, CARTA, IDIA.

Sterrenkundigen hebben met de MeerKAT radiotelesoop in Zuid-Afrika een nieuw reusachtig groot radiostelsel ontdekt dat naar twee kanten jets van heet plasma uitzend en die bij elkaar wel 32 keer zo groot zijn als het Melkwegstelsel. Van begin tot eind van de jets (of straalstromen) is wel 3,3 miljoen lichtjaar – dat is meer dan de afstand tussen Melkwegstelsel en Andromedastelsel – en ze hebben het stelsel Inkathazo genoemd, dat in de Afrikaanse talen Xhosa en Zulu ‘probleem’ betekent. Ze hebben die bijzondere naam gekozen omdat de sterrenlkundigen de natuurkunde achter dit stelsel niet begrijpen. ‘Giant radio galaxies’ (GRG’s), zoals ze in het Engels worden genoemd,  zijn kosmische reuzen, die naar twee tegengestelde richtingen gigantisch lange jets van hete plasma uitspuwen. Die jets zenden radiostraling uit en die kan door radiotelescopen zoals MeerKAT worden ontvangen. De jets worden geproduceerd door superzware zwarte gaten in de centra van de GRG’s.

Een spectrale kaart van Inkathazo. Credits: K.K.L Charlton (UCT), MeerKAT, HSC, CARTA, IDIA

Tot voor kort waren er nog maar weinig GRG’s bekend, maar men denkt dat met grote radiotelescopen zoals MeerKAT dat aantal flink op kan lopen. Wat Inkathazo zo bijzonder maakt ten opzichte van andere GRG’s is dat één van zijn jets flink afbuigt. Niet duidelijk is hoe dit komt. Inkathazo ligt ook in de kern van een cluster van sterrenstelsel en is niet geísoleerd. Normaal gesproken zou zoiets het lastig maken voor plasmajets om tot gigantische afmetingen te groeien. Mogelijk is er sprake van een botsing van het gas in de jets met heet gas dat zich in de ‘leegte’ tussen de sterrenstelsels in het cluster bevindt. De MeerKSAT radiotelescoop is een voorloper van de Square Kilometre Array (SKA), die momenteel wordt gebouwd in Zuid-Afrika én Australië.

Meer over het radiostelsel Inkathazo is te lezen in het vakartikel van Kathleen Charlton (University of Cape Town) et al dat verscheen in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Bron: RAS.

Share

Speak Your Mind

*