12 februari 2025

Snelle radioflits waargenomen in een dood elliptisch sterrenstelsel

Het dode elliptische sterrenstelsel. In de ellips de plek waar de FRB gebeurde. Credit: Shah et al.

Sinds de ontdekking van de allereerste snelle radioflits door Duncan Lorimer (West Virginia University) in 2007 zijn er al rond de 100 van waargenomen, de kortstondige uitbarstingen van radiostraling, waarbij in een fractie van een seconde meer energie vrijkomt dan de zon in één jaar produceert. Afgelopen december werd er eentje ontdekt met het Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment (CHIME), die de catalogusnaam FRB 20240209A kreeg, en dat blijkt een bijzondere te zijn. De snelle radioflits blijkt namelijk afkomstig te zijn van een sterrenstelsel die geen stervorming meer vertoont, een ‘dood’ sterrenstelsel zoals ze dat noemen. Dit is duidelijk geworden na vervolgwaarnemingen gedaan met de Gemini North telescope en de Low Resolution Imaging Spectrometer (LRIS) van het Keck Observatory, beiden op Hawaï. Het is een elliptisch sterrenstelsel dat twee miljard lichtjaar van ons vandaan staat. De FRB vond niet plaats in het drukbevolkte centrum van het sterrenstelsel, zoals bijna altijd het geval is, maar in de ‘buitenwijken’ van het stelsel, op 130.000 lichtjaar buiten het centrum, waar weinig sterren staan.

Artistieke weergave van de CHIME-telescoop. (c) CHIME/Dunlap Institute

Recent is vast komen te staan dat snelle radioflitsen ontstaan door jonge neutronensterren met een extreem sterk magnetisch veld. Maar neutronensterren – de extreem compacte overblijfselen van zware sterren die na een kort maar heftig leven als supernova exploderen – verwacht je meer in de dichte centra van sterrenstelsel, waar het bruist van de stervorming. Dus hoe kan FRB 20240209A dan ver buiten het centrum gebeurd zijn? Plus dat het moederstelsel een elf miljard jaar oud uitgeblust elliptisch sterrenstelsel is, waar geen nieuwe sterren meer worden geboren. Dat betekent dus dat de neutronenster die FRB 20240209A veroorzaakte ook oud moet zijn. Kennelijk kunnen dus oude neutronensterren leiden tot het produceren van snelle radioflitsen en dat is een nieuw inzicht. Vervolgonderzopek meer duidelijkheid geven over de alternatieve geboorteplekken van neutronensterren/magnetars.

Meer informatie over deze bijzondere snelle radioflits vind je in deze twee vakartikelen:

Bron: Centauri Dreams.

Share

Speak Your Mind

*