Credit: ESA.
De meeste superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels hebben een slapend en inactief bestaan… todat er veel materie naar ze toevloeit en ze actief beginnen te worden. En da’s nu precies wat sterrenkundigen met de Europese XMM-Newton röntgenruimtetelescoop hebben waargenomen bij een zwart gat in de kern van het sterrenstelsel SDSS1335+0728, dat 300 miljoen lichtjaar van ons vcandaan ligt in het sterrenbeeld Maagd (Virgo). Decennia was er geen enkele activiteit zichtbaar in dat stelsel, totdat in 2019 er voor het eerst verhoogde straling werd waargenomen. Verhoogde röntgenstraling werd die jaren daarna niet waargenomen, maar dat veranderde in februari 2024 toen men met röntgentelescopen XMM-Newton, Chandra en Swift uitbarstingen van röntgenstraling vanuit Ansky ging meten, zoals het zwarte gat in SDSS1335+0728 werd genoemd. Wat men met die telescopen waarnam waren zogeheten quasiperiodic eruptions (QPE’s), kortdurende uitbarstingen met een periode van circa 4,5 dagen én een ‘superperiode’ van 25 dagen. Tussen de uitbarstingen door kon men met XMM-Newton ook zwakkere röntgenstraling detecteren afkomstig van Ansky.
ESA’s XMM-Newton telescoop in de ruimte. Credit: X-Ray telescope XMM-Newton / ESA
Meestal maken zwarte gaten een uitbarsting mee als ze veel materie opslokken, zoals een complete ster. Maar dat lijkt bij Ansky toch niet het geval te zijn. Men denkt eerder dat er periodiek iets dwars door de accretieschijf van het zwarte gat vliegt, zoals een kleine planeet (zie de afbeelding bovenaan).
Meer informatie over de uitbarstingen van Ansky vind je in het vakartikel Discovery of extreme Quasi-Periodic Eruptions in a newly accreting massive black hole door L. Hernandez-García et al. dat verschenen is in Nature Astronomy.
Bron: ESA.
Speak Your Mind