Webb vindt aanwijzingen voor een superzwaar zwart gat in de kern van M83

Credit: ESA/Webb, NASA & CSA, A. Adamo (Stockholm University) and the FEAST JWST team

M83, ook wel het Zuidelijke Windmolenstelsel genoemd, is een spiraalvormig sterrenstelsel in het sterrenbeeld Waterslang (Hydra), ontdekt in 1751 door Nicolas-Louis de Lacaille. Wat al die eeuwen ónontdekt bleef was een superzwaar zwart gat in de kern van het stelsel. Vermoedelijk hebben alle sterrenstelsels wel een superzwaar zwart gat in hun kern, maar die van M83 hield zich kennelijk altijd verborgen. Tot recent, want met Webb’s Mid-Infrared Instrument (MIRI) heeft men in de kern geïoniseerd neon aangetroffen en dat is een duidelijke aanwijzing dat zich daar iets zeer actiefs moet bevinden, een Active Galactic Nuclei (AGN), oftewel een superzwaar zwart gat dat door toevoer van materie actief is geworden. Lang werd gedacht dat het zwarte gat in M83 in slaap gesukkeld was en daarom onder de radar bleef, maar het sterk geïoniseerde neon is een duidelijk signaal van een superzwaar zwart gat. Gewone sterren in het sterrenstelsel kunnen dat niet geproduceerd hebben.

Dankzij Webb’s infraroodogen kon men in de kern van M83 dwars door stofwolken kijken die het zicht verduisterden en zo kon men voor het eerst het geïoniseerde neon zien. Behalve gewone sterren kunnen zelfs supernovae de waargenomen hoeveelheid neon niet verklaren. Daarom denkt men aan een AGN als bron, hoewel niet uitgesloten wordt dat er ook sprake zou kunnen zijn van extreme schokgolven die zich daar door het interstellaire medium bewegen. Dat scenario wordt nu verder onderzocht. Met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en de Very Large Telescope (VLT) – beiden in Chili – wil men M83 nu verder onderzoeken.

JWST HAS FOUND EVIDENCE OF A SUPERMASSIVE BLACK HOLE AT THE HEART OF SPIRAL GALAXY M83!!! pic.twitter.com/3ABrYs8adC

— Jasmine (@astro_jaz) April 17, 2025

Meer over M83 en het superzware zwarte gat daar vind je in het vakartikel van Svea Hernandez et al, JWST/MIRI Detection of [Ne v] and [Ne vi] in M83: Evidence for the Long Sought-after Active Galactic Nucleus?, The Astrophysical Journal (2025).

Bron: Phys.org.

Gerelateerde Astroblogs:

Superzware zwart gat UHZ1 in het vroege heelal lijkt ontstaan te zijn door een ‘directe ineenstorting’ Wat was er eerst: zwarte gaten of sterrenstelsels? Extreem rood superzwaar zwart gat ontdekt dat groeit ‘in de schaduw’ in het vroege heelal