De cluster van 11 quasars in beeld gebracht. Credit: Subaru Telescope / SDSS, Liang et al
Quasars zijn sterrenstelsels met een superzwaar zwart gat in hun centrum dat zeer actief is omdat er continu grote hoeveelheden materie naar toe stromen, waardoor de omringende accretieschijf zeer heet wordt en energierijke straling en deeltjes uitzendt. Ook in het vroege heelal kwamen er al quasars voor en kende hun activiteit een hoogtepunt, alleen waren ze niet talrijk. Daarom is het opvallend dat sterrenkundigen nu door analyse van waarnemingen gedaan in het kader van de Sloan Digital Sky Survey (SDSS) een cluster van maar liefst 11 quasars hebben ontdekt. Ze vonden de groep – een ‘kosmische Himalaya‘ van quasars, zo wordt het genoemd – in een deel van de ruimte waar ze maar één quasar hadden verwacht, op een afstand van 10,8 miljard jaar van de aarde in het sterrenbeeld Walvis (Cetus). Er is eerder al eens een ‘over-dichtheid’ van quasars ontdekt, maar dat betrof vijf quasars bij elkaar. Met de grote Subaru telescoop op Hawaï zijn de elf quasars verder bestudeerd en daaruit kwam het verrassende resultaat dat de groep niet gelegen is middenin een dichte groep van sterrenstelsels, maar juist tussen twee groepen van sterrenstelsels is. Als botsingen en fusies van sterrenstelsels verantwoordelijk zijn voor quasar-activiteit, dan zouden de dichtste groepen quasars zich in de dichtste groepen sterrenstelsels moeten bevinden.
De “Kosmische Himalaya”. de gele X’s geven de posities van de quasars aan. De kleurenschaal geeft de dichtheid van neutraal waterstofgas weer, waarbij rood een hoge dichtheid aangeeft en blauw een lage dichtheid. Het neutrale gas concentreert zich in de linkercluster van sterrenstelsels, terwijl het geïoniseerde gas zich bij voorkeur rond de rechtercluster van sterrenstelsels bevindt. Zwarte contourlijnen geven de dichtheid van de sterrenstelsels aan. Grijze gebieden zijn gemaskeerde gebieden als gevolg van een slechte beeldmozaïek of verzadiging in de buurt van heldere sterren. Credit: Subaru Telescope / SDSS, Liang et al
Hoe deze cluster van quasars zo kon ontstaan is een raadsel. Hij past ook niet binnen bestaande theorieën over de vorming van actieve sterrenstelsels, dus vervolgwaarnemingen en herziene theorieën moeten daar een antwoord op geven. Wordt vervolgd!
Meer over de Kosmische Himalaya’s is te vinden in het vakartikel van Yongming Liang et al, Cosmic Himalayas: The Highest Quasar Density Peak Identified in a 10,000 deg2 Sky with Spatial Discrepancies between Galaxies, Quasars, and IGM HI, arXiv (2024).
Bron: Phys.org.
Speak Your Mind