Hoe de eerste sterren de kosmische achtergrondstraling hebben beïnvloed waargenomen vanaf de aarde

De CLASS-telescopen. Credit: Deniz Valle and Jullianna Cout

Het wordt de E-mode polarisatie van de CMB genoemd, de verstoring van de kosmische microgolf-achtergrondstraling (Engelse afkorting CMB) door de allereerste generatie van sterren in het vroege heelal. De CMB zelf dateert van 380.000 jaar na de oerknal, het oudste licht dat waarneembaar is in het heelal, de genoemde polarisatie van dat licht dateert van honderden miljoenen jaren daarna, toen de allereerste sterren in de periode van de ‘kosmische dageraad’ in het heelal verschenen en hun krachtige UV-licht die achtergrondstraling ging beïnvloeden. Vanuit de ruimte is die E-mode polarisatie al lang waargenomen, onder andere door de Europese Planck-satelliet. Maar het nu voor het eerst ook gelukt met telescopen op het aardoppervlak en wel in het kader van het zogeheten Cosmology Large Angular Scale Surveyor (CLASS) project. De CLASS-telescopen staan opgesteld in Parque Astronómico Atacama in Noord-Chili en daarmee was men in staat de polarisatie in de CMB (dat optreedt als lichtgolven ergens tegenaan botsen en vervolgens weer worden verstrooid, in dit geval door de eerste generatie van sterren) te meten. In theorie is er ook nog een B-mode polarisatie in de CMB, maar die zou vanuit de oerknal zelf worden gegenereerd en tot uiting komen in de CMB, maar die is tot nu toe nog niet waargenomen.

Meer informatie over de E-mode polarisatie in de CMB is te lezen in het vakartikel A Measurement of the Largest-Scale CMB E-mode Polarization with CLASS, verschenen in The Astrophysical Journal (2025).

Bron: Phys.org.

Gerelateerde Astroblogs:

Zwaartekrachtlenzen kunnen invloed hebben op de kosmische dubbele breking Het Simons Observatorium start de jacht op B-mode rimpels in de kosmische achtergrondstraling Nieuwste resultaten South Pole Telescope ondersteunen het standaard kosmologische model