In deze serie zoomen we in op een verrekijkerobject dat in deze periode goed zichtbaar is. Lees hier de blog met de inleiding.
Het is ongelukkig dat we juist de tijd met de kortste nachten beleven: het is echt pas heel laat donker genoeg om te gaan waarnemen. Maar het object dat we bekijken, is komende maanden zeker ook nog te zien. Als je er geen nachtwerk van wilt maken kun je geduldig wachten.
We gaan het hebben over de Kleerhanger!
De kleerhanger/kledinghanger is geen astronomisch object maar een sterpatroon, een asterisme. Een aantal sterretjes vormt bij toeval een voor mensen grappige figuur, een soort onofficieel mini-sterrenbeeld dat er leuk uitziet. In dit geval gaat het om tien sterren die met een klein beetje fantasie een kleerhanger vormen. Inderdaad, als je het eenmaal ziet gaat het nooit meer weg.
Ook al is de kleerhanger een willekeurig groepje sterren en klinkt het lekker modern, een eerste beschrijving duikt al op in een boek uit het jaar 964 van Perzisch astronoom Abd al-Rahman al-Sufi (903-986). Bij de toelichting van het sterrenbeeld Arend benoemt hij een ‘nevel’ op de plek die overeenkomt met de plek van de kleerhanger. Inderdaad kun je het groepje sterren bij een goede donkere hemel met het blote oog zien als een onopgelost neveltje. In 1931 nam de Zweedse astronoom Per Collinder (1890-1975) de sterrengroep op in zijn lijst van open sterrenhopen, met nummer 399 (Cr399). Lange tijd is gedacht dat de kleerhanger met nog een aantal zwakkere sterren een heuse fysieke sterrenhoop vormde, maar rond de eeuwwisseling werd duidelijk dat het toch echt een toevallige groepering betreft, waarbij de sterren op verschillende afstanden van de aarde staan.
Hoe kun je de Kleerhanger vinden?
De kleerhanger kun je vinden naast het kleine sterrenbeeld Pijl, dat tussen Zwaan en Arend zweeft. Of door de denkbeeldige lijn te volgen vanaf Altair, de helderste ster van sterrenbeeld Arend, naar Wega, de helderste ster van sterrenbeeld Lier. Op ongeveer een derde van de afstand richting Wega kom je de kleerhanger tegen. Gezien vanuit onze noordelijke breedtegraad zie je het figuurtje op z’n kop.
De kleerhanger staat bij sterrenbeeld Pijl, tussen de sterren Altair en Wega
Kleerhanger in de verrekijker
De kunst is om de tien sterren te zien die met denkbeeldige verbindingslijntjes de kleerhanger gestalte geven. Om het niet al te gemakkelijk te maken staat het figuurtje voor ons altijd min of meer op z’n kop aan de hemel. Ben je een keer op reis en kom je in de buurt van de evenaar (of zelfs nóg wat zuidelijker) neem dan de gelegenheid waar om de kleerhanger recht te zien hangen in je verrekijker.
De tien sterren zijn alle rond magnitude 6. Dat is op de grens van zichtbaarheid met het blote oog, maar best helder in onze verrekijker.
Een van de sterren in het haakje heeft een oranje gloed. Het is echter lastig om dat de zien.
In zijn simpelheid is het een van mijn favoriete verrekijkerobjecten. Ik weet niet precies waarom, maar ik raak altijd weer verrukt als de kleerhanger in mijn beeld schuift.
Een bonusje is de dubbelster ‘Struve 2523’ ten noorden van de kleerhanger (tegenover de haak).
Best zichtbaar (avond): mei – oktober
De kleerhanger in een verrekijkerbeeld van ongeveer 6 graden.
Uit het boek ‘Met een verrekijker het heelal in’, verkrijgbaar bij de boekhandel en online via de bekende websites. Zie ook www.astroflex.nl.
Speak Your Mind