Impressie van een bouwsteen van koud gas en stof. Credit: NSF/AUI/NRAO/B. Saxton
Sterrenkundigen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili waarnemingen gedaan aan sterrenstelsels in het vroege heelal en daarbij hebben ze de bouwstenen van deze sterrenstelsels in hun ontstaansperiode kunnen waarnemen. Dat deden ze in het kader van de zogeheten CRISTAL survey (dat staat voor [CII] Resolved ISM in STar-forming galaxies with ALMA – CII staat voor geïoniseerd koolstof). In de sterrenstelsels die er al minder dan een miljard jaar na de oerknal waren vonden ze koud gas en stof en stervorming. Met ALMA werden 39 vroege sterrenstelsels met een grote mate van stervorming waargenomen en dankzij het grote oplossend vermogen van de millimeter-telescoop konden ze kleine details in de stelsels zien. In de stelsels blijkt de stervorming plaats te vinden in grote brokstukken van gas, enkele duizenden lichtjaren groot. Sommige sterrenstelsels vertonen ook al een soort rotatie, hetgeen wijst op mogelijke vorming van een platte schijf, een voorloper van de hedendaagse spiraalstelsels.
Foto’s gemaakt in het kader van de CRISTAL Survey. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO) / HST / JWST / R. Herrera-Camus
Het was met de CII emissie dat de sterrenkundigen de bouwstenen waar de stervorming plaatsvind konden traceren. In zichtbaar licht was er niets van te zien, maar in het millimetergebied waarin ALMA kijkt was dat wel goed mogelijk. Met CRISTAL was men in staat om de ontwikkeling van de vroege sterrenstelsels in detail waar te nemen.
Eén waargenomen sterrenstelsel waargenomen door verschillende instrumenten. Credit: ALMA / HST / JWST / R. Herrera-Camus
Meer over het onderzoek aan de vroege sterrenstelsels in te lezen in het vakartikel van R. Herrera-Camus et al, The ALMA-CRISTAL survey: Gas, dust, and stars in star-forming galaxies when the Universe was ∼1 Gyr old, Astronomy & Astrophysics (2025).
Bron: Phys.org.
Speak Your Mind