29 maart 2024

De Astroblogs van Arie Nouwen

Eerste sterrenstelsels zouden gevormd kunnen zijn door donkere materie en supersonische gewone materie

Met de Webb ruimtetlescoop zijn heldere sterrenstelsels in het vroege heelal ontdekt die wijzen op het bestaan van grote sterrenstelsels die er toen volgens het heersende ΛCDM model nog niet zouden zijn. Vraag is dus hoe die stelsels zo vroeg in het heelal al zo groot konden zijn. De gangbare … [Lees meer...]

Saturnus’ kleine maan Mimas – look-a-like van de Deathstar – blijkt een ondergrondse oceaan te hebben

Door goed te kijken naar de baan en rotatie van Mimas, een kleine maan van Saturnus, zijn sterrenkundigen er achter gekomen dat er 20 tot 30 km onder de ijskorst van deze maan een ondergrondse vloeibare oceaan zit. Het team, dat onder leiding stond van Valéry Lainey (Observatoire de Paris-PSL), … [Lees meer...]

Meting ontsnappingssnelheid Melkwegstelsel levert z’n massa op: 640 miljard zonsmassa

De massa van het Melkwegstelsel is vaak bepaald en het heeft tot nu toe uiteenlopende waarden opgeleverd, van 600 miljard tot een biljoen zonsmassa, de ene keer door sterren te tellen, de andere keer door de snelheid van sterren te meten en de rotatiecurve te bepalen. Maar het blijft lastig, want je … [Lees meer...]

Ook type Ia supernovae zijn een bron van stof

Een internationaal team van sterrenkundigen heeft ontdekt dat type Ia supernovae een belangrijke bron zijn van stof. We kennen stof op aarde, maar er zit ook in het heelal stof, kosmisch stof, groepjes moleculen die in korrels aan elkaar geklit zijn. Eerder was al bekend dat een ander type … [Lees meer...]

Uitdijingssnelheid heelal gemeten met vernieuwde camera van de South Pole Telescope

Exact op de Zuidpool bevindt zich het Amundsen–Scott South Pole Station, op 90° zuiderbreedte, en onderdeel daarvan is de South Pole Telescope, een 10 meter grote schotel waarmee ze het spectrum in het (sub)millimeter en microgolfgebied kunnen waarnemen. In 2017 werd de derde generatie camera SPT-3G … [Lees meer...]

Zwart gat Sgr A* draait zo snel rond dat de omringende ruimte eruit ziet als een rugbybal

Recente waarnemingen gedaan aan Sagittarius A* (kortweg Sgr A*), het superzware zwarte gat in het centrum van ons melkwegstelsel, laten zien dat het zwarte gat zeer snel ronddraait, wel 60% van wat het theoretische maximum is.  De zwaartekracht net buiten de waarnemingshorizon van een zwart gat is … [Lees meer...]

NASA lanceert klimaatsatelliet met Nederlandse fijnstofmeter SPEXone

NASA’s klimaatsatelliet PACE is in de vroege ochtend van 8 februari succesvol gelanceerd vanaf Cape Canaveral. PACE gaat metingen doen aan aerosolen, plankton en oceaankleur. Aerosolen zijn de grote onbekende in klimaatmodellen. Het Nederlandse instrument SPEXone gaat daar verandering in brengen via … [Lees meer...]

Wat was er eerst: zwarte gaten of sterrenstelsels?

Het is een kosmische kip-ei vraag: wat was er eerst, zwarte gaten of sterrenstelsels? Recent onderzoek met de Webb ruimtetelescoop lijkt het antwoord er op te geven. Zwarte gaten bestonden niet alleen aan het begin der tijden, ze brachten in de eerste vijftig miljoen jaar van het heelal ook nieuwe … [Lees meer...]

Het zwarte gat in de microquasar SS 433 werkt als een kosmische deeltjesversneller

Het object genaamd SS 433 in onze Melkweg staat al sinds de jaren zeventig in de belangstelling van sterrenkundigen. Eerst stond het bekend als een bron van röntgenstraling, gelegen in het centrum van het supernovarestant de Manatee-nevel (ook wel bekend als Westerhout 50, zie de afbeelding … [Lees meer...]

Een nieuwe en ook best wel vreemde soort sterren ontdekt, de ‘oude rokers’

Sterrenkundigen hebben in het centrum van ons Melkwegstelsel een nieuw soort sterren ontdekt, sterren die je ook wel een tikkeltje vreemd mag noemen. Ze worden 'oude rokers' genoemd, Old Smokers in het Engels. Philip Lucas (University of Hertfordshire) en zijn team onderzochten met de VISTA … [Lees meer...]