Na alle rampspoed van dronken astronauten, exploderende raketmotoren, gesaboteerde boordcomputers en frauderende ex-werknemers die de ruimtevaart de laatste dagen meegemaakt heeft kan het geen kwaad de aandacht eens op iets anders te vestigen: het einde van het heelal! đ Ik ben zoals ik gisteren schreef de komende twee weken met het gezin op vakantie, maar om jullie niet te laten vervelen zal ik in elf delen vertellen hoe tussen nu (31 juli 2007) en 10116 jaar (duurt nog eventjes) alles uiteindelijk aan zân einde komt. Iedere dag een vervolg. Leuk onderwerp toch? đ Na deel 11 zit ik nog een paar dagen lekker op een camping in Frankrijk te bakken, maar dan lees je maar een leuk boek of zoiets. Als ik terug ben ga ik weer lekker actueel doen. Morgen deel 1.
Beetje lastig om hier uitspraken over te doen en als je de aftakeling van de natuur om ons heen bekijkt denk je misschien dat we wel erg ons best doen om het einde van de mensheid te bespoedigen. De astrofysicus Brandon Carter heeft in 1983 het zogenaamde Doomsday argument[1]soms ook wel de Carter-Catastrofe genoemd bedacht, waarin hij stelt dat mensen die nu leven een willekeurige plaats innemen in de historische tijdsschaal en dat we daarom ongeveer halverwege de tijdsspanne zitten die de mensheid te gaan heeft. Volgens berekeningen betekent dit dat er een kans van 95% is dat de mensheid rond het jaar 11.000 aan haar einde zal komen. Kortom lieve Astrobloglezers: u kunt nog rustig gaan slapen. Hou trouwens in dit verband de zogenaamde Doomsdayklok in de gaten: deze staat sinds 2007 weer op vijf minuten voor twaalf. Mmmm, halen we die 11.000 wel? Morgen: het einde van het leven op Aarde.
Gisteren zagen we hoe ergens rond het jaar 11.000 (daâs nog 8.993 jaartjes ver weg, oftewel 3282445 nachtjes slapen) de mensheid met een waarschijnlijkheid van 95% zichzelf ten einde brengt. Vandaag de rest van het leven op Aarde. Omdat dieren wat minder destructief zijn (over het algemeen) moet er een externe factor aan te pas komen om het leven op Aarde ten einde te brengen. Die factor is de zon. Die wordt namelijk langzaam aan steeds warmer, in een evolutie die er toe leidt dat de Zon als gewone hoofdreeksster langzaam verandert in een rode reus. In het boek The Life and Death of Planet Earth van Peter Ward en Donald Brownlee laten ze zien hoe over ca. 500 miljoen jaar de temperatuur op Aarde zo warm is dat overal woestijn heerst. Grote dieren kunnen dan alleen nog op de koelere polen leven. Maar de miljarden jaren daarna zal ook dat niet meer mogelijk zijn. Over ongeveer 5 miljard jaar zal alle leven, ook het microscopisch kleine bacteriĂ«le leven, uitgestorven zijn. De oceanen zijn verdampt en de Aarde zal een kokende planeet zijn. Morgen: het einde van de Aarde.
Gisteren het einde van het leven op Aarde. Vandaag het einde van moeder Aarde zelf [2]of is het nou Vader Aarde? Geen idee eigenlijk waarom meestal over moeder Aarde wordt gesproken. Gaan we es een keertje uitzoeken. Etymologen onder de Astrobloglezers mogen het zeggen. Zoals gisteren al bleek zal de Zon na 5 miljard jaar zân waterstof in het centrum verbrand hebben en een nieuwe fase in zân evolutie ingaan. De Zon zal in zân buitenlagen uitdijen en het oppervlakte van de âRode Reusâ zal eerst Mercurius bereiken, dan Venus en tenslotte de Aarde.
[âŠ] Dus op een dag vervalt Het bolwerk van het machtige heelal, Omsingeld door een vijandelijke macht, En brokkelt af tot een ruĂŻne. Lucretius, De Rerum Natura.
Het is niet helemaal duidelijk wat dan het lot van de Aarde zal zijn, complete vernietiging of zwartblakering als een hete sintel, maar veel goeds zal het niet zijn voor de Aarde. De Aardse lijdensweg zal ergens tussen 5 en 7,5 miljard jaar vanaf nu plaatsvinden. Morgen: het einde van de Zon.
Gisteren het einde van de Aarde. Vandaag het einde van de centrale ster in het zonnestelsel, het object waar het allemaal mee begonnen is, de Zon. Dat einde is een zeer langdurig proces en het zal ergens tussen 7,5 miljard en 1 biljoen jaar (=1012 jaar, de Amerikanen praten over een âtrillionâ) plaatsvinden. Na de fase van heliumverbranding in de Zon zal er volgende fase zijn van koolstofverbranding en tenslotte zuurstofverbranding in het centrum. Voor een volgende verbrandingsfase van nog zwaardere elementen heeft de Zon niet genoeg massa. De buitenlagen zullen afgestoten worden, met een omringende planetaire nevel als gevolg en de Zon zal zân pensioen als witte dwerg doorbrengen. Die hebben echter ook niet het eeuwige leven en na ongeveer 1 biljoen jaar zal de witte gloed uitgebleekt zijn en zal een koude zwarte dwerg overblijven. Tenminste in theorie, want sterrenkundigen hebben die sintels van wat eens prachtige blinkerende sterren waren nog nooit gezien. Simpelweg omdat de tijd tussen de Big Bang en nu te kort is geweest (!) om dergelijke overblijfselen van witte dwergen te vormen. Morgen: het einde van het zonnestelsel.
De Zon mag dan op een gegeven moment verdwenen zijn, zoals gisteren beschreven in de Astroblogs, dat betekent niet dat de buitenplaneten in het zonnestelsel, die buiten de hitte van de Rode Reus waren gebleven, ook direct verdwijnen. Onlangs nog werd in Science een artikel gepubliceerd van een planetenstelsel om een witte dwerg heen. Kennelijk kunnen uitgebluste sterren nog een actief planetenstelsel om zich heen hebben. Maar ook daar zal op een gegeven moment door gravitationele werking van de witte dwerg een eind aan komen: sommige planeten zullen langzaam naar de witte dwerg bewegen en daar tegenaan botsen, anderen zullen de interstellaire ruimte in worden gekatapulleert. En dat geldt uiteraard ook voor de massaâs planetoĂŻden, dwergplaneten en meteoroĂŻden in het zonnestelsel. Eh⊠over die laatste objecten gesproken: houden jullie er erg in dat binnenkort de PerseĂŻden weer te zien zijn? Met name in de nacht van maandag op dinsdag 13/14 augustus zijn er vele vallende sterren van deze meteorenzwerm te zien. Het is dan Nieuwe Maan, dus erg gunstig. Bij helder weer en een donkere hemel kan je dan zoân 60 tot 90 meteoren per uur zien. Morgen: het einde van de kosmologie
Dit is een beetje verwarrende titel, want je zou kunnen denken dat ik er het einde van het hele heelal mee bedoel, de kosmos dus. Niets is minder waar. Kosmologie is de wetenschap die de globale structuur en de evolutie van het heelal bestudeert. Om die globale structuur te kunnen bestuderen moet je wel andere sterrenstelsels kunnen zien. En daâs nou net het probleem: de sterrenkundigen Lawrence M. Krauss en Robert J. Scherrer hebben onlangs in een artikel laten zien dat over 3 biljoen jaar we buiten de Melkweg geen enkel sterrenstelsel meer kunnen zien. Oorzaak daarvoor is de donkere energie, die zoân 74% van de energieinhoud van het heelal levert en een afstotende werking heeft. Door die afstotende werking zullen de sterrenstelsels steeds sneller van elkaar gaan bewegen en op een gegeven moment zullen ze buiten elkaar waarneemhorizon vallen. Als dat over 3 biljoen jaar (daâs dus een drie gevolgd door twaalf nullen, ahum) gebeurt gaat het scherm hierboven dus op zwart. Geen prachtige Hubble Deepfields meer, geen plaatjes van M51, M31, M87 en noem ze allemaal maar op. Hetzelfde moment markeert ook het einde van de microgolfachtergrondstraling, het restant van de Big Bang. Die zal op dat moment dezelfde temperatuur hebben als het absoluut nulpunt en daarmee ophouden te bestaan. En daarmee is ook de geschiedenis van het heelal, waarvan de straling een soort van vingerafdruk is, finito. En daarmee het einde van de kosmologie. Morgen: het einde van het Melkwegstelsel.
Sterren komen en gaan. Kijk naar de Orionnevel en je ziet een ware kraamkamer waar voortdurend sterren worden geboren. Dat is altijd zo geweest (sedert zoân 400 miljoen jaar na de Big Bang), maar het zal niet altijd zo gaan. Ooit zal er geen gas- en stof meer zijn van waaruit de sterren worden geboren. Ooit zal er sprake zijn van een âlaatsteâ ster en als die opgebrand is zal er uiteindelijk alleen een zooitje zwartgeblakerde dwergsterren, neutronensterren en zwarte gaten overblijven. Dat zal over ongeveer 100 biljoen jaar zijn, oftewel 1014 jaar. Een onbeweeglijk stuk massa met dezelfde temperatuur als zân omgeving. Morgen: het einde van de gewone materie.
of is het nou Vader Aarde? Geen idee eigenlijk waarom meestal over moeder Aarde wordt gesproken. Gaan we es een keertje uitzoeken. Etymologen onder de Astrobloglezers mogen het zeggen
