Van parallelle werkelijkheden tot wonderbaarlijke tijdmachines

[Monique]

Uit de Volkskrant:

Parallelle universums, tijdmachines: zijn theoretisch fysici de weg kwijt?
Van parallelle werkelijkheden tot wonderbaarlijke tijdmachines: sommige natuurkundigen vragen zich af of ze de geestverruimende ideeën van hun theoretische collega’s nog serieus moeten nemen.

Als je ruimte en tijd op een handige manier buigt, kun je een tijdmachine bouwen waarmee je naar het verleden kunt reizen. In een parallelle wereld, op onbekende afstand bij ons vandaan, leiden andere versies van ons een nét iets ander leven. En o ja: alles dat je om je heen ziet is niet echt, maar onderdeel van een geraffineerd hologram.

Het is zomaar een greep uit de bizarre, geestverruimende ideeën waarmee theoretisch natuurkundigen de afgelopen jaren op de proppen kwamen. Het lijkt soms wel, vrij naar Asterix en Obelix, alsof theoretici toen ze jong waren in een volle ketel met psychedelica zijn gevallen.

Sommige natuurkundigen vragen zich af of dergelijke ideeën geen luchtspiegelingen zijn. Of we geen bakken vol geld en onderzoekstijd steken in pure onzin. De kern van hun kritiek: dit soort ideeën zijn nog nooit in een experiment gecontroleerd.

Dat wil overigens niet zeggen dat theoretisch natuurkundigen ze zomaar tevoorschijn toveren uit de ijle lucht. Elk concept dat ze op papier zetten, meestal in bloedserieuze academische vakbladen, is gestut met wiskundige formules. Die formules zijn hét gereedschap dat fysici sinds jaar en dag gebruiken om het gedrag van de werkelijkheid te beschrijven.

De beroemde 17de-eeuwse natuurkundige Isaac Newton was een van de eersten die zich realiseerde dat wiskunde een handig hulpmiddel kan zijn bij het beschrijven van de wereld om ons heen. Hij legde met zijn werk de basis voor wat tegenwoordig de ‘klassieke mechanica’ heet – een set rekenregels waarmee je het gedrag van de alledaagse wereld kunt voorspellen. Wie wil weten wat er gebeurt wanneer je tegen een voetbal schopt of wanneer je een raket lanceert, hoeft alleen die formules in te vullen en vindt het antwoord.

Fast forward naar nu, en fysici hebben, met de wiskunde in hun achterzak, een bont bouwwerk van theorieën gefabriceerd. Het bekendste voorbeeld is de snaartheorie, die veertig jaar geleden het toneel betrad als een kandidaat voor ‘de theorie van alles’, een theorie die alle bekende natuurkunde in één wiskundige beschrijving vangt. Het moest de weg zijn naar een allesomvattend begrip van de werkelijkheid, gebouwd op het idee dat de meest basale bouwblokjes van alles om ons heen geen deeltjes zijn, maar minuscule trillende snaartjes. De snaartheorie is nog altijd onbewezen. Niemand weet of de snaartjes echt bestaan of slechts een wiskundig fata morgana zijn.

Een van de bekendste critici is de Duitse theoretisch natuurkundige Sabine Hossenfelder van het Frankfurt Institute for Advanced Studies. Zij schreef vorig jaar het boek Lost In Math, met de ondertitel ‘hoe schoonheid de fysica op een dwaalspoor brengt’. Daarin trekt ze fel van leer tegen het idee dat wiskunde die op papier mooi oogt ook de werkelijkheid beschrijft. De snaartheorie kan nog zo elegant zijn, betoogt ze, je hebt er pas wat aan als je kunt bevestigen dat de wereld haar wetten ook echt volgt.

LEES VERDER:
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/parallelle-universums-tijdmachines-zijn-theoretisch-fysici-de-weg-kwijt~b18fa264/

[Auteur]

Berichten